Bayram ve genel tatil mesaisinin ispatı nasıl yapılır? Bayram çalışmasının puantajı ve bordrolaması nasıl yapılır? Genel tatil çalışması izin olarak kullandırılabilir mi? Bayram mesaisi sözleşmedeki ücrete dahil edilebilir mi? Yabancı ülkede resmi tatil çalışması yapılırsa ne olur? Resmi tatil ve bayram çalışmalarının ödemesi, faiz hesaplaması ve zamanaşımı hesabı nasıl yapılır? Mesleklere göre resmi tatil çalışmasının hükümleri nelerdir? Bayramda 1 saat çalışılsa bile tüm gün ücreti mi ödenir? Resmi tatil çalışması hesaplanırken 2 günlük ücret mi dikkate alınır? Genel tatil 9 güne çıkarılırsa hesaplama nasıl yapılır? Bayram hafta tatili ve yıllık izin ile çakışırsa hesaplama nasıl yapılır? Bu ve benzeri konularla ilgili önemli yargı kararlarını sizler için derledik. Keyifli okumalar.
İSPAT VE TANIKLIK:
Dava dilekçesinde sadece ulusal bayramda çalışılan ücretin talep edilmesi halinde 28 ve 29 Ekim’e denk gelen 1,5 günlük ücret talep edilmiş olacaktır; bunun haricindeki genel tatil günleri talep kapsamına alınamaz (kanunlargibi.com notu: bunun sebebi; 2429 sayılı Kanuna göre “1 Ocak, 23 Nisan, 19 Mayıs, 30 Ağustos, 1 Mayıs, 15 temmuz, 3.5 günlük Ramazan Bayramı ile arifesi, 4.5 günlük Kurban Bayramı ile arifesi günlerinin” genel tatil günleri, 28 ve 29 Ekim’in ise ulusal bayram olarak değerlendirilmesidir. Bu bağlamda, yalnızca ulusal bayram talep eden işçinin dava dilekçesindeki talebine bağlı kalınarak diğer resmi tatilleri hesaplamaya dahil edilmemiştir).
- 9.HD. 2021/1176 E. 2021/5140 K. 25.02.2021.
- 22.HD. 2016/29738 E. 2020/2548 K. 13.02.2020.
Ulusal bayram ve genel tatilde çalışma yapıldığını ispat yükü işçidedir; ücretlerin ödendiğinin ispatı ise işverene aittir.
- 9.HD. 2006/6973 E. 2006/27581 K. 18.10.2006.
Kapıcının UBGT çalışması komşu apartmanın tanığı ile ispatlanamaz.
- 9.HD. 2016/6724 E. 2019/16332 K. 23.09.2019.
7,5 saat çalışılmayıp örneğin sadece 1 saat çalışılsa da bir günlük yevmiye hak kazanır.
- 9.HD. 2016/6724 E. 2019/16332 K. 23.09.2019.
- 9.HD. 2013/8919 E. 2015/5460 K. 10.02.2015.
Önceki vardiyanın bitişi genel tatil tatillere rastlarsa bu genel tatil çalışması değildir; yalnızca nöbete kalan işçiler için çalışma olgusu gerçekleşmektedir.
- 22.HD. 2015/8457 E. 2016/13639 K. 05.05.2016.
Somut olayda, işçi gece vardiyasında 28 Ekim’i 29 Ekim’e bağlayan gece 24:00 ile 08.00 arasında çalışmış ve bir günlük ek yevmiyeye hak kazanmıştır. Genel tatil çalışması ücretinin ödenmediğini öne süren ve bu nedenle işverence sözleşmesi feshedilen işçi kıdem ve ihbar tazminatına da hak kazanır.
- 22.HD. 2017/19993 E. 2019/3612 K. 18.02.2019.
Genel tatil çalışması ile ilgili davalı işverenin tanıkları işçiyi doğrularsa bu beyanların doğruluğu kabul edilmelidir.
- 9.HD. 2021/8113 E. 2021/12651 K. 23.09.2021.
Tanıklardan birisi çalıştı derken diğeri çalışmadı dese de, yan delille durum ispatlanamadığından talep reddedilmelidir.
- 22.HD. 2014/13466 E. 2014/16792 K. 10.06.2014.
Davacı tanığı olan kişilerin ayrıca davalı işverene açılan benzer mahiyette dava dosyalarının bulunması ve dolayısıyla davacı ile menfaat birliği olması sebebiyle tanıklıkları kabul edilmemiştir. Ancak, davalı işveren tanığının da aynı yönde beyanda bulunması sebebiyle, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışma yapıldığının kabulü gerekir.
- 22.HD. 2018/13930 E. 2018/22812 K. 22.10.2018.
Davacıdan önce işten ayrılan işçinin beyanlarına, ayrıldığı tarihe kadar olan dönem için itibari edilir.
- 9.HD. 2006/1706 E. 2006/7084 K. 21.03.2006.
Davacı işçinin, tanık olarak ifade verdiği başka bir dosyada genel tatilde çalışmadığını beyan etmesi ikrar niteliğindedir ve davacıyı bağlar.
- 9.HD. 2009/37855 E. 2011/49667 K. 26.12.2011.
Davacı işçinin, müfettişe “genel tatilleri kullandık ve çalışma yapmadık” şeklinde beyanı sebebiyle ilgili dönem dışlanmalı ve genel tatil çalışması hesaplanmamalıdır.
- 9.HD. 2006/12894 E. 2006/31434 K. 29.11.2006.
Davalı kamu kurumu ise genel tatil çalışmalarında resmi kayıt araştırılmalıdır; soyut tanık ifadeleri ile sonuca gidilmez.
- 9.HD. 2012/26224 E. 2012/34375 K. 15.10.2012.
- 9.HD. 2010/63 E. 2012/12463 K. 12.04.2012.
PUANTAJ VE BORDROLAMA:
Puantajın aksi yazılı belgeyle ispatlanabilir, sadece tanık beyanları ile sonuca gidilmesi yerinde değildir.
- 9.HD. 2009/36235 E. 2012/3451 K. 13.02.2012.
Resmi işyerinde yani kamu kurumunda imzasız dahi olsa onaylı puantajlara itibar edilmelidir; puantaj imzalıysa aksi ancak yazılı belgeyle ispatlanabilir.
- 9.HD. 2012/18021 E. 2012/32780 K. 03.10.2012.
- 7.HD. 2013/18514 E. 2013/13327 K. 15.07.2013.
- 9.HD. 2012/8005 E. 2014/12649 K. 14.04.2014.
Bordrolarda çalışma karşılığı olan bayram tatili ayrıca kaydedilmemiş ve sadece çalışılmadan kazanılacak bir günlük bayram tatili ücreti belirtilmişse, mahkemece inceleme yapılırken bu dönemler dışlanmaz ve bayramda fazla çalışma yapılıp yapılmadığı incelenmelidir.
- 9.HD. 2022/7472 E. 2020/8331 K. 27.06.2022.
- 22.HD. 2014/25480 E. 2015/35846 K. 24.12.2015.
Bordroda “hafta tatilinde genel tatil günlerinde çalışmadım, aylık istihkakımı tam olarak aldım” yazsa da çalışırken alınan bu ifade gerçek değildir.
- 9.HD. 2007/29051 E. 2008/28165 K. 21.10.2008.
Genel tatil çalışması tahakkuku bulunan ve bordrosu imzalı olan aylar mahkemece dışlanmalı ve incelenmemelidir.
- 22.HD. 2013/36003 E. 2014/6994 K. 07.04.2014.
- 22.HD. 2012/7574 E. 2012/27062 K. 03.12.2012.
Bordrolar imzasız olsa dahi genel tatil ve bayram çalışması adı altında tahakkuk bulunan aylara ait ödemeler banka yoluyla yapılmışsa, bu aylar doğrudan dışlanmaz ve yatan tutarlar genel tatil alacağı toplamından mahsup edilir.
- 9.HD. 2015/22810 E. 2018/19458 K. 25.10.2018.
- 9.HD. 2018/ 7634 E. 2018/ 16.838 K. 27.09.2018.
Bordroda genel tatildeki fazla çalışma hanesinde sıfır yazması çalışmanın yapılmadığı anlamına gelmez; bu dönemler tanıkla ispatlanabilir.
- 9.HD. 2011/43158 E. 2011/33054 K. 20.09.2011.
İZİN OLARAK KULLANDIRILMA:
Genel tatil çalışması başka zamanda izin olarak kullandırılamaz, ancak para karşılığı ödenmelidir.
- 9.HD. 2017/27553 E. 2017/22015 K. 21.12.2017.
- 9.HD. 2020/3846 E. 2021/290 K. 12.01.2021.
YABANCI ÜLKEDE ÇALIŞMA:
İş sözleşmesinde çalışılan ülke mevzuatın uygulanacağı düzenlenmişse o ülkenin resmi tatil günleri dikkate alınır.
- 7.HD. 2013/7586 E. 2013/11454 K. 18.06.2013.
Somut olayda, işçinin Suudi Arabistan’ın resmi tatil günü olan 23 Eylül tarihinde çalışmadan ücret aldığı anlaşılmıştır. Bu bağlamda, çalışanın ülkemiz ulusal bayram ve genel tatillerinde çalışarak hak kazandığı genel tatil ücreti alacağından ilgili 1 günün mahsup edilmesi gerekir.
- 22.HD. 2018/9530 E. 2020/5454 K. 02.06.2020.
Çalışılan ülke Müslüman bir ülke ise, dini bayramlarda çalışma yapılmaması halinde bu anılan günler hesaplamaya katılmamalı, ancak dini bayramlar hariç ülkemiz milli bayram ve resmi tatillerinde çalışma yapıldığı değerlendirilmelidir.
- 22.HD. 2017/35643 E. 2017/14678 K. 19.06.2017.
SÖZLEŞMEDE ÜCRETE DAHİL EDİLMESİ:
Genel tatil çalışmaları sözleşme ile ücrete dahil edilemez.
- 22.HD. 2017/20186 E. 2019/3978 K. 21.02.2019.
- 9.HD. 2016/25513 E. 2020/10829 K. 07.10.2020.
ÖDEME:
Genel tatil çalışmalarının ödendiği miktar itibari ile yazılı belgeyle ispatlanmalıdır; tanık beyanlarıyla ödendiği ispatlanamaz.
- 9.HD. 2006/6411 E. 2006/27052 K. 16.10.2006.
Bordrolar imzasız ise bankadan yapılan ödemeler miktar olarak hesaplanan genel tatil çalışması alacağından mahsup edilmelidir.
- 9.HD. 2020/4788 E. 2021/2726 K. 28.01.2021.
İmzalı bordrodaki genel tatil çalışması alacağının ödendiği kabul edilmeli, imzasız olanların ise bankaya yatıp yatmadığı araştırılmalıdır.
- 22.HD. 2017/6396 E. 2017/16376 K. 06.07.2017.
FAİZ:
Fazla çalışma, hafta tatili ve resmi tatil çalışma ücretleri geniş anlamda ücret niteliğinde olup 4857 sayılı İş Kanunu 34’üncü maddesi gereğince bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir. Bunun yanı sıra, davacı işçi dilekçesinde yasal faiz talep etmişse mahkeme bununla bağlı kalır, bu durumda en yüksek mevduat faizine karar verilmesi talep aşımına girer.
- 9.HD. 2014/23193 E. 2014/28267 K. 25.09.2014.
- 22.HD. 2017/8420 E. 2017/12656 K. 30.05.2016.
- 22.HD. 2012/21855 E. 2013/4970 K. 11.03.2013.
İşçi tarafından verilen dava dilekçesinde faiz talep edilmesine rağmen ıslah dilekçesinde faiz talebinde bulunulmamış ise, ıslah dilekçesi ile artırılan miktar bakımından dava dilekçesindeki faiz talebine bağlı olarak faize hükmedilir.
- 22.HD. 2016/17548 E. 2019/14795 K. 02.07.2019.
Toplu iş sözleşmesinde genel tatil alacağına işletilecek faiz için farklı bir faiz türü kararlaştırılmış olsa dahi genel tatil alacağı için mevduata uygulanan en yüksek faize karar verilmelidir.
- 7.HD. 2013/8299 E. 2014/5441 K. 06.03.2014.
- 9.HD. 2011/52409 E. 2014/689 K. 21.01.2014.
ZAMANAŞIMI:
Fazla çalışma, hafta ve genel tatil alacakları 5 yıllık zamanaşımına tabiidir; süre hakkın doğduğu tarihten itibaren başlar.
- 9.HD. 2012/14922 E. 2012/19635 K. 05.06.2012.
Islah yeni bir talep olduğundan, davalı işverenin işçinin ıslaha karşı zamanaşımı definde bulunması mümkündür. Yani, ıslahla talep edilen fazla çalışma ve genel tatil alacağının ıslah tarihinden geriye doğru 5 yılın dışında kalan ve dava dilekçesinde talep edilen miktardan fazla olan kısmı zamanaşımına uğramıştır.
- 9.HD. 2009/31216 E. 2011/50037 K. 28.12.2011.
HAKKANİYET:
Tanıkla ispatlanan ulusal bayram ve genel tatil alacağından hakkaniyet indirimi yapılmalıdır.
- 9.HD. 2015/ 20.577 E. 2018/ 13.996 K. 26.6.2018.
Somut olayda, çalışanın son 4 yıl içinde bayram ve genel tatillerin tamamında çalıştığı kabul edilerek hesaplama yapılmıştır; bir işçinin belirtilen süre içerisinde sürekli olarak çalışma yapmış olması hayatın olağan akışına aykırıdır, hastalık ve mazeretli izin gibi nedenlerle çalışılmayan günlerin olması kaçınılmazdır. Bu nedenle uygun bir hakkaniyet indirimi yapılması gerekir.
- 9.HD. 2006/12904 E. 2006/13958 K. 15.05.2006.
MESLEKLERE GÖRE GENEL TATİL ÇALIŞMASI:
Tır Şoförleri:
Somut olayda, şehirler arası tır şoförü olan davacının takograf kayıtlarından hangi genel tatil ve hafta tatillerinde çalışma yaptığı saptanmış olup, bu çalışmaların karşılığının prim olarak ödenmesi mümkün değildir. Şoför genel tatilde çalıştıysa ücrete hak kazanır, fazla çalışma gibi karşılaştırma yapılmaz.
- 9.HD. 2012/12723 E. 2014/17299 K. 28.05.2014.
Tır şoförünün yurtdışında olduğu sırada bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığının yazılı delil veya tanık beyanları ile ispatı mümkündür.
- 9.HD. 2015/34061 E. 2019/19788 K. 13.11.2019.
- 22.HD. 2016/25327 E. 2019/23392 K. 16.12.2019.
Bankacılar:
Bankaların hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalışmaları özel prosedüre tabiidir ve ilgili emniyet kuruluşuna bilgi verilmesi zorunludur. Bu nedenle, bilgilendirilmelere ilişkin belgelerin incelenerek genel tatil çalışması yapılıp yapılmadığına karar verilmelidir.
- 9.HD. 2011/23052 E. 2013/20738 K. 08.07.2013.
Bekçiler:
Bekçi olan işçinin, normal yaşamıyla yaptığı görevin iç içe girmesi sebebiyle fazla çalışma talebi reddedilse de, hafta tatili ve ulusal bayram tatillerinde çalıştığı ispatlanırsa bu alacakların kabulü gerekir.
- 7.HD. 2013/14950 E. 2013/21439 K. 10.12.2013.
Eczaneler:
Tatil günlerinde çalışma tanıkla ispatlanamaz, nöbetçi olup olunmadı araştırılmalıdır.
- 22.HD. 2017/27344 E. 2020/2700 K. 17.02.2020.
- 7.HD. 2013/17719 E. 2014/3436 K. 10.02.2014.
Home Office Çalışanlar:
Home office çalışanlar çalışma saatlerini kendileri belirliyorsa fazla mesai ve genel tatil alacağı talebinin reddi gerekir.
- 9.HD. 2013/10874 E. 2015/6979 K. 17.02.2015.
Üst Düzey Yöneticiler:
Üst düzey yönetici fazla mesai çalışması hak edemese de hafta tatili ve genel tatil çalışma ücreti almasına bir engel yoktur.
- 9.HD. 2010/11380 E. 2012/20330 K. 11.06.2012.
- 9.HD. 2020/4792 E. 2021/2728 K. 28.01.2021.
- 22.HD. 2016/30224 E. 2017/261 K. 17.01.2017.
FESİH NEDENLERİ:
Genel tatil alacağın ödenmemesi haklı fesih nedenidir.
- 9.HD. 2015/9398 E. 2018/5909 K. 21.03.2018.
- 7.HD. 2013/15472 E. 2014/522 K. 16.01.2014.
Genel tatilde çalışma zorlanamaz, çalışma teklifini kabul etmemesi nedeniyle işten ayrılan çalışanın feshi haklıdır.
- 22.HD. 2017/26411 E. 2020/436 K. 15.01.2020.
1 GÜNLÜK ÜCRET ÖDENMESİ:
Genel tatilde 1 saat çalışılmış olsa dahi bir günlük tam ücret üzerinden hesaplama yapılır.
- 22.HD. 2014/23997 E. 2015/34572 K. 15.12.2015.
- 9.HD. 2016/ 12.888 E. 2016/ 9700 K. 18.04.2016.
Saatlik ücret üzerinden tahakkuk yapılmışsa, güne göre hesaplama yapılıp eksik kalan tutar ödenmelidir.
- 9.HD. 2015/20606 E. 2018/14454 K. 02.07.2018.
Bordroda çalışma karşılığı olmadan bir günlük genel tatil ücreti ödendiği belirtilmişse, mükerrer ödemeye sebebiyet verilmemesi adına iki değil bir günlük ödenmeyen kısım hesaplanmalıdır.
- 9.HD. 2015/27905 E. 2018/23849 K. 20.12.2018.
- 9.HD. 2017/9693 E. 2019/8482 K. 11.04.2019.
Parça başı ücretle çalışılması durumunda, genel tatil ücretinin sadece bir kat fazlasının hesaplanarak hüküm altına alınması gerekir.
- 9.HD. 2007/38525 E. 2009/7581 K. 23.03.2009.
- 9.HD. 2006/13731 E. 2006/33020 K. 14.12.2006.
Bahşiş usulü çalışmada, genel tatil ücretinin hak kazanılan yevmiyeye ilave olarak bir günlük yevmiye daha eklenerek hesaplanması gerekir.
- 7.HD. 2013/11158 E. 2013/19313 K. 14.11.2013.
SÖZLEŞME İLE EK YEVMİYE DÜZENLENMESİ:
Somut olayda, toplu iş sözleşmesi ile işçinin genel tatil günlerinde çalıştırılması halinde bir iş karşılığı olmaksızın ödenmesi gereken ücretle birlikte (1+2 şeklinde) toplamda 3 yevmiye hak edeceği düzenlenmiştir. Hesaplama yapılırken, genel tatil ücretinin çalışılmadan ödenmesi gereken 1 yevmiyesi davacıya maaşı ile birlikte ödendiğinden, genel tatil çalışması bakiye 2 yevmiye üzerinden hesaplanmalıdır; fazladan 3 günlük yevmiye hesabı yapılması (3+1 şeklinde) hatalıdır.
- 9.HD. 2011/44976 E. 2012/11811 K. 09.04.2012.
- 9.HD. 2017/4523 E. 2017/6779 K. 18.04.2017.
- 7.HD. 2013/14742 E. 2014/707 K. 21.01.2014.
GENEL TATİLİN 9 GÜNE ÇIKARILMASI:
Genel tatilin 9 güne çıkarılması halinde, genel tatil çalışması sadece yasal süre üzerinden hesaplanır, bayram tatilinin uzatılması hesaplamayı etki etmez.
- 7.HD. 2013/7943 E. 2013/15235 K. 23.09.2013.
12-24 SAAT ÇALIŞMA SİSTEMİNDE GENEL TATİLLER:
12 saat çalışıp 24 saat dinlenme şeklindeki bir çalışma sisteminde işçinin bütün ulusal bayram ve genel tatillerde çalışması mümkün değildir; çalışmaların tespit yapılarak ve hakkaniyet indirim uygulanarak hesaplanması gerekir.
- 7.HD. 2013/12852 E. 2013/19279 K. 14.11.2013.
- 22.HD. 2014/2449 E. 2014/2908 K. 18.02.2014.
12 saat çalışıp 24 saat dinlenme şeklindeki bir çalışma sisteminde işçinin bütün ulusal bayram ve genel tatillerde çalışması mümkün değildir; en azından genel tatillerin yarısında çalışmadığı göz önünde bulundurularak hesap yapılması gerekir.
- 7.HD. 2013/12294 E. 2013/23353 K. 25.12.2013.
- 9.HD. 2012/4437 E. 2014/9137 K. 19.03.2014.
- 9.HD. 2012/4461 E. 2014/9142 K. 19.03.2014.
HAFTA TATİLİNE VE YILLIK İZNE DENK GELEN SÜRELER:
Hesaplamada hafta tatili ile genel tatilin çakıştığı günler düşülmeli ve hesaplamaya dahil edilmemelidir.
- 9.HD. 2015/21125 E. 2018/15711 K. 13.09.2018.
- 9.HD. 2014/10434 E. 2014/12283 K. 10.04.2014.
Hesaplamada yıllık izin ile genel tatilin çakıştığı günler düşülmeli ve hesaplamaya dahil edilmemelidir.
- 9.HD. 2013/8683 E. 2013/15460 K. 25.09.2013.
HESAPLAMA:
Genel tatil çalışma ücreti hesaplanırken gelir vergisi ve damga vergisi yanında işçi ve işveren SGK kesintileri de düşünmelidir.
- 9.HD. 2011/16538 E. 2013/18213 K. 13.06.2013.
- 7.HD. 2014/5864 E. 2014/14913 K. 01.07.2014.
Kaynaklar:
- www.yargitay.gov.tr
- BETİN, Selma; OCAK, Uğur. “İşçilik Alacakları”, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.
