Cezai Şart-Yargıtay

19 Mayıs 2025 25 Haziran 2025 tarihinde düzenlendi Okuma süresi: 7dk, 40sn

Cezai Şart ile ilgili önemli yargı kararlarını sizler için derledik. Keyifli okumalar.

Sözleşmede “taraflardan birisi haklı nedene dayanarak sözleşmeyi feshederse bu şekilde sözleşmenin feshine neden olan taraf diğer tarafa …. TL cezai tazminat ödeyecektir” şeklinde madde bulunması nedeniyle; haklı sebebe dayanarak sözleşmeyi fesheden çalışana işveren kusuruna dayanılarak ayrıca cezai şart da ödenmesi gerekir.

9.HD.2016/490 E. 2019/8833 K. 16.04.2019.

İşçinin haksız feshine dayalı bir cezai şart konmuş ise, işçinin haklı feshi halinde işveren cezai şart talep edemez.

9.HD.2011/16944 E. 2013/19015 K. 11.10.2011.

Karşı tarafın haksız feshine dayalı bir cezai şart konmuş ise, işçinin haklı feshi halinde işçi işverenden cezai şart talep edemez.

9.HD.2009/37385 E. 2012/2985 K. 02.02.2012.
7.HD.2013/13092 E. 2013/20164 K. 25.11.2013.

Şirket sırlarını kendi bilgisayarına kopyalarak alan ve taraflar arasında imzalanmış olan bilgi koruma taahhütnamesine aykırı harekette bulunan işçinin işverene sözleşmede belirtilen tutar kadar cezai şart ödemesi gerekir.

9.HD.2022/5530 E. 2022/6642 K. 26.05.2022.

Karşı tarafın haksız feshine dayalı bir cezai şart konmuş ise, ikale ile sözleşmenin sonlanması halinde işçi işverenden cezai şart talep edemez.

9.HD.2015/6834 E. 2017/358 K. 19.01.2017.

İş sözleşmesi kurulmasına rağmen başlayacağı gün işe gitmeyen ve işe hiç başlamayan işçi (işveren tarafından tutanaklar tutulmuş ve resmi ihtarlar çekilmesine karşın), sözleşmede yer alan “taraflardan birisi tek taraflı fesih yaparsa karşı tarafa 1 senelik ücret hak ediş tutarını öder” hükmü gereğince işverene cezai şart ödemek durumundadır.

9.HD.2008/23231 E. 2009/33880 K. 10.11.2009.

İş sözleşmesi fiili olarak kurulmadan, işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde (sözleşme 11.08.2014 tarihinde imzalanmış ve 18.08.2014 tarihinde işe başlanılacağı kararlaştırılmış) “sözleşmenin haksız feshi veya herhangi bir maddesine aykırı davranılması durumlarında” uygulanacak cezai şartın devreye girmediği; ayrıca bu maddenin “sözleşmeden dönme” olarak düzenlenmediği kabul edildiğinden işveren cezai şart ödemeyecektir.

9.HD.2016/23339 E. 2020/9175 K. 24.09.2020.

İş sözleşmesi 21.06.2004’te yürürlüğe girmek üzere 28.05.2004 tarihinde imzalanmıştır. Çalışan yabancı uyruklu olduğu için çalışma izni alması gerekmektedir; 07.06.2004 tarihinde ilgili bakanlığa başvurusunu yapmış, eksik evrakları tamamlanmasına dair resmi makamın yazısı karşısında işçi hiç bir işlem yapmamıştır. Bunun üzerine iş başı tarihine kadar çalışana çalışma izni çıkmadığı gerekçesi ile işveren 18.06.2004 tarihinde sözleşmenin 21.06.2004 tarihinde feshedileceğine dair noter ihtarı çekmiştir. Taraflar arasında “iş sözleşmesinin varlığına rağmen çalışma olgusu gerçekleşmemiş, dolayısıyla iş ilişkisi kurulmamış; bu bağlamda da sözleşmede öngörülen cezai şart dönme cezası olmadığından iş sözleşmesi kurulmaması nedeniyle” işçi talepte bulunamaz.

9.HD.2006/20061 E. 2006/24888 K. 26.09.2006.

İşçi ile 22.08.2005 tarihinde 3 yıllık belirli süreli ve cezai şart içeren bir iş sözleşmesi imzalanmış; ardından 08.11.2005 tarihli belirsiz süreli olan ikinci bir iş sözleşmesi imzalanmış ve bu sözleşmede cezai şart kararlaştırılmamıştır. Karar verilirken iki sözleşme de dikkate alınmalıdır.

9.HD.2008/84 E. 2009/13704 K. 21.05.2009.

İşçi aleyhine tek taraflı düzenlenen cezai şartlar geçersizdir.

9.HD.2008/27254 E. 2010/14005 K. 20.05.2010.
22.HD.2012/10007 E. 2013/358 K. 22.01.2013.
22.HD.2012/20299 E. 2013/16507 K. 04.07.2013.
9.HD.2010/16920 E. 2012/23424 K. 18.06.2012.
9.HD.2007/17475 E. 2008/11063 K. 02.05.2008.

İşçi lehine tek taraflı düzenlenen cezai şartlar geçerlidir (ancak hakkaniyete göre indirimler yapılabilir).

9.HD.2012/12502 E. 2014/18630 K. 09.06.2014.
22.HD.2015/4244 E. 2016/9555 K. 04.04.2016.
22.HD.2014/8596 E. 2015/19057 K01.06.2015.
9.HD.2011/3706 E. 2013/10591 K. 01.04.2013.

İşçi için 2 yıl, işveren için 2 ay olarak düzenlenmiş cezai şart işçi için uygulanırken de 2 ay şeklinde uygulanır.

9.HD.2010/35247 E. 2012/44250 K. 25.12.2012.

İşçi için doğrudan konan cezai şart, işveren bakımından “işçinin performansına” bağlı şekilde düzenlenmiş ise geçersizdir.

9.HD.2008/27781 E. 2010/14723 K. 25.05.2010.
9.HD.2008/9413 E. 2009/37413 K. 25.12.2009.

İşçinin feshi için konan cezai şart “hangi nedenle olursa olsun” biçiminde ifade edilmişken, işveren feshi için “hiçbir neden olmaksızın” şeklinde düzenlenmiş ise geçersizdir; çünkü bu durumda, işçi haklı nedene dayanarak sözleşme feshi gerçekleştirdiğinde dahi cezai şart ödemekle yükümlü kılınmış iken, işveren bir nedene dayanarak fesih yaparsa cezai şart ödememekte ve pratikte bir eşitsizlik oluşmaktadır.

22.HD.2017/26725 E. 2020/185 K. 14.01.2020.

İş sözleşmesinde “işçi veya işverence iş yasası hükümlerine göre geçerli ve haklı bir neden olmadan fesih halinde cezai şart uygulanır” şeklinde bir hüküm konulmuştur. Oysa ki geçerli fesih pratikte sadece işveren için söz konusu olabilecek bir durumdur, dolayısıyla işveren lehine daha geniş bir imkan tanındığından ve şartlarda denklik bulunmadığından bahisle cezai şart geçersizdir.

9.HD.2012/5195 E. 2014/10125 K. 25.03.2014.
9.HD.2014/4189 E. 2015/17512 K. 12.05.2015.

İşçi için “4 kat”, işveren için ise “kanundaki kadar” şeklinde düzenlenen cezai şart geçersizdir.

22.HD.2018/11644 E. 2018/19715 K. 24.09.2018.

İşçinin sadece haksız işveren feshi durumunda hak kazanmasını, diğer yandan işverenin haklı fesih nedeniyle hak kazanmasını içeren (işçinin haklı fesih yapması halinde hak kazanmasına yer verilmediği için) bir cezai şart geçersizdir.

22.HD.2015/13713 E. 2016/29695 K. 29.12.2016.

Sözleşme belirli süreli yapılmış ve cezai şart konulmuş ise, belirsiz süreli özellikleri taşısa veya sonradan belirsiz hale gelse dahi cezai şart geçerli olacaktır.

22.HD.2015/18939 E. 2016/26066 K. 29.11.2016.
22.HD.2013/6500 E. 2014/6727 K. 20.03.2014.
9.HD.2021/6960 E. 2021/16272 K. 01.12.2021.
9.HD.2016/19585 E. 2020/6901 K. 01.07.2020.
22.HD.2016/19833 E. 2019/18334 K. 07.10.2019.
22.HD.2017/37409 E. 2020/8988 K. 07.07.2020.

Sözleşmede fesih halinde kalan sürenin ücretinin ödenmesi maddesi var ise değerlendirme “bakiye ücret” şeklinde değil, ayrıca “cezai şart” çerçevesinde yapılmalıdır. Bu durumda, cezai şart olarak hesaplanan tutardan hakim resen indirim yapabilir, ancak bakiye süreye kapsamında işçinin tasarruf ettiği miktarlar cezai şart tutarından ayrıca mahsup edilmez.

9.HD.2019/6662 E. 2021/2385 K. 26.01.2021.
9.HD.2017/18464 E. 2021/1464 K. 19.01.2021.

Belirsiz süreli iş sözleşmesine, yılın belli döneminde işçinin işten ayrılmasına yönelik getirilen cezai şartlar dönemsel olarak o aylar itibariyle geçerlidir.

9.HD.2014/35309 E. 2015/1975 K. 23.01.2015.

Aynı feshe bağlı olarak ortaya çıkan cezai şart ile bakiye süre ücret miktarlarının ayrı ayrı talep edilebilmesi için iş sözleşmesinde bu yönde açık bir düzenleme yapılmış olması gerekmektedir. Eğer anılan şekilde bir madde yok ise, cezai şart ve bakiye süre ücreti birlikte talep edilemez; davacıya seçim hakkını kullanması için süre verilmelidir.

22.HD.2016/29534 E. 2020/2899 K. 12.02.2020.

Asgari süreli sözleşmelerdeki cezai şartlar geçerlidir.

9.HD.2020/2679 E. 2020/10344 K. 01.10.2020.
7.HD.2013/14319 E. 2013/21095 K. 05.12.2013.
22.HD.2017/41331 E. 2020/8853 K. 06.07.2020.
22.HD.2013/3644 E. 2014/2146 K13.02.2014.

Cezai şartta “çalışılan süre, alınan ücret, işin niteliği, davalının işçi olması, sözleşme sona ermesine kalan süre” gibi unsurlar dikkate alınarak indirim yapılmalı, indirim oranı az ise artırılmalı veya fazla ise azaltılmalıdır.

9.HD.2017/22993 E. 2017/13687 K. 19.09.2017.
9.HD.2011/18519 E. 2013/19081 K. 19.06.2013.
22.HD.2020/1896 E. 2020/6750 K. 15.06.2020.
9.HD.2009/49506 E. 2012/10500 K. 28.03.2012.
9.HD.2022/966 E. 2022/6873 K. 31.05.2022.
9.HD.2008/16955 E. 2010/6580 K. 11.03.2010.
22.HD.2015/16777 E. 2017/19243 K. 25.09.2017.
22.HD.2016/12725 E. 2019/12095 K. 29.05.2019.
22.HD.2015/8472 E. 2016/13064 K. 02.05.2016.
9.HD.2021/7719 E. 2021/11598 K. 13.09.2021.
22.HD.2016/11740 E. 2019/9846 K. 06.05.2019.
22.HD.2019/3451 E. 2019/13982 K. 25.06.2019.
9.HD.2006/20156 E. 2006/24107 K. 19.09.2006.

İşverenin feshinin haklı olmasına karşın “sözleşmenin herhangi bir nedenle işverence sona erdirilmesi halinde” şeklinde kanuni fesih hakkını sınırlayan cezai şart bu durumda geçersizdir.

9.HD.2022/7357 E. 2022/8220 K. 23.06.2022.

“İşçinin sözleşme süresinden önce evlenme veya memuriyet durumları dahil her ne sebepten olursa olsun işten ayrılması veya işten çıkarılması halinde” ibaresi içeren cezai şart maddesi işçinin kanuni fesih hakkını sınırladığından haklı fesih hallerinde geçersizdir.

9.HD.2011/17593 E. 2013/17348 K. 06.06.2013.

Deneme süresinin de dahil olduğu açıkça kararlaştırılmamışsa cezai şarta hükmedilemez.

9.HD.2011/17043 E. 2013/16871 K. 03.06.2013.

“Sözleşmenin süresinden önce feshine bağlı olarak kalan süre içerisinde ödenmesi gereken toplam hakların toplamı kadar cezai şart ödenmesi kararlaştırılmıştır” şeklinde bir cezai şartın mevcudiyeti halinde, cezai şart ile bakiye süre ücretinin ayrı ayrı talep edilebilmesi için bu yönde sözleşmede açık bir düzenleme yoksa, cezai şart ve bakiye süre ücreti birlikte talep edilemez.

9.HD.2016/16974 E. 2018/22888 K. 11.12.2018.

Sözleşmede açık bir düzenleme yoksa cezai şart ve bakiye süre ücreti birlikte talep edilemez.

22.HD.2016/14061 E. 2019/12585 K. 11.06.2019.
22.HD.2016/11090 E. 2019/10624 K. 14.05.2019.

Toplu iş sözleşmesinde “cezai şart niteliğinde düzenlenen bir iş güvencesi” mevcut olmasına rağmen işçi yasal olarak iş güvencesi kapsamında kalıyor ise ayrıca bu cezai şarttan faydalanamaz.

9.HD.2006/11419 E. 2006/30822 K. 22.11.2006.

Toplu iş sözleşmesinde “cezai şart niteliğinde düzenlenen bir iş güvencesi” mevcut olmasına rağmen, işçi bir aylık yasal süresi içerisinde dava açmaz ise fesih geçerli hale gelir ve iş güvencesinden yararlanamaz.