Gazetecinin sözleşmesi yazılı olmak zorunda mıdır? Gazeteciler için deneme süresi var mıdır? Gazeteciler başka işte çalışabilirler mi? Gazetecilerin ücret hakları ile ilgili düzenlemeler nelerdir? Gazeteciler yıpranma payı ve fiili hizmet zammı hakkına sahip midir? Gazeteci kıdem ve ihbar tazminatı alabilir mi? Gazetecilerin izin hakları nelerdir? Gazetecilerin fazla mesai ve terfi hakları nelerdir? Basın İş Kanunu’nda rekabet yasağı nasıl düzenlenmiştir? Bu ve benzeri merak edilen tüm soruların cevaplarını sizler için derledik, keyifli okumalar.
✅ Gazeteci ve basın çalışanlarının hakları 5953 sayılı Basın İş Kanunu ile düzenlenmiştir.
✍️ Farklı kanunlara göre diğer çalışanların hakları için “Rota Oluşturuluyor: Hangi Yasaya Tabisin?” yazımızı ve “Hangi Çalışan Hangi Kanuna Tabi?” tablomuzu inceleyebilirsiniz.
✅ 5953 sayılı Basın İş Kanunu ‘na göre; “Bu kanun hükümleri Türkiye’de yayınlanan gazete, internet haber siteleri ve mevkutelerle (süreli yayınlar) haber ve fotoğraf ajanslarında her türlü fikir ve sanat işlerinde çalışan ve 4857 sayılı İş Kanunu‘ndaki “işçi” tarifi şümulü haricinde kalan kimselerle bunların işverenleri hakkında uygulanır. Bu kanunun şümulüne giren fikir ve sanat işlerinde ücret karşılığı çalışanlara gazeteci denir.”
✍️ Farklı kanunlara göre diğer çalışanların hakları için “Rota Oluşturuluyor: Hangi Yasaya Tabisin?” yazımızı ve “Hangi Çalışan Hangi Kanuna Tabi?” tablomuzu inceleyebilirsiniz.
✅ Evet. Sözleşmeler yazılı yapılmalıdır. Sözleşmede işin türü, ücret tutarı ve gazetecinin kıdemi olmak zorundadır.
✍️ İş sözleşmesi türleri ile ilgili diğer detaylar için “İmzaları Atıyoruz: Bir Küçük Sözleşme Meselesi” yazımızı inceleyebilirsiniz.
✅ Evet. Gazeteci ve basın çalışanları için deneme süresi en çok 3 ay olabilir.
✅ Evet. Gazeteci ve basın çalışanları basınla ilgili olsun veya olmasın başka bir işte çalışabilir.
✅ Evet. Gazeteci ve basın çalışanları sözleşmeleri haricinde bulunan ve işveren tarafından verilen işler veya sipariş edilen yazılar vb. için ek ücret alabilir.
✍️ Ücret ile ilgili diğer detaylar için “Para Dediğin Nedir Ki?: Ücret Hesaplıyoruz” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, ücretler hakkındaki güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Ücretler” makalemizden ulaşabilirsiniz.
✅ 01.10.2008 öncesinde gazetecilere yıpranma hakkına sahipti: Basın kartı taşıma şartı aranmaksızın ve sadece 5953 sayılı Kanuna tabi olmak şartıyla; gazetecilikte geçen hizmet sürelerinin her 360 gününe 90 gün eklenmekteydi. Bu uygulamaya 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanun ile son verildi.
✅ Ardından, 10.01.2013 tarihinde “6385 sayılı Kanun ve Basın Kartı Yönetmeliği” ile basın kartı sahibi olan gazeteciler için fiili hizmet süresi zammı uygulaması yürürlüğe konuldu. Bununla birlikte sadece basın kartı taşıyan gazeteciler için her 360 günlük çalışmaları karşılığında SGK çalışma sürelerine “fiili hizmet süresi” adı altında 90 gün ekleneceği hüküm altına alındı.
✅ Gazeteciler için yıpranma hakkının yürürlükte olmadığı 01.10.2008-31.01.2013 dönemi için ise yine sadece basın kartı olan çalışanların ek fiili hizmet süresinden yararlanılabileceği belirlendi ve bu durum SGK’nın 2013/11 sayılı Genelgesi’nde düzenlendi.
✅ Evet. 5953 sayılı Basın İş Kanunu 18’inci maddesine göre “Gazetecinin ölümü sebebiyle iş akdinin sona ermesi halinde, eşi ve çocuklarına ve bunlar bulunmadığı takdirde geçimi kendisine terettüp eden ailesi efradına müteveffanın aylık ücretinin 3 mislinden az olmamak üzere, kıdem hakkı tutarında ölüm tazminatı verilir”.
✅ Aşağıdaki soruda da açıklanacağı üzere; daha önceden gazeteciler kıdem tazminatına ancak meslekte 5 yıl çalışma sonrasında hak kazanabiliyordu. Bu nedenle, yukarıda yazılan “kıdem hakkı tutarında” maddesi sebebiyle 5 seneden az çalışaması olan gazetecinin yakınlarının ölüm tazminatı alıp alamayacağı konusu belirsizdi. Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 04.05.2023 tarihinde verdiği kararla (E:20121/62-K:2023/89, Resmi Gazete tarihi: 14.06.2023, sayı:32221) bu duruma ilişkin madde iptal edilmiştir. Bu nedenle, gazetecinin vefatı halinde 5 yıl şartına bakılmaksızın en az 3 ücret tutarında Ölüm Tazminatı çalışanın kanunda tanımlanan yakınlarına verilir.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz.
✅ Evet. Daha önceden 5935 sayılı Basın İş Kanunu 6’ncı maddesine göre, gazeteciler kıdem tazminatına ancak meslekte 5 yıl çalışma sonrasında hak kazanabiliyordu. Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 04.05.2023 tarihinde verdiği kararla (E:20121/62-K:2023/89, Resmi Gazete tarihi: 14.06.2023, sayı:32221) bu duruma ilişkin madde iptal edilmiştir. Bu nedenle, diğer iş kanunları ile orantılı olacak şekilde, gazeteciler için kıdem tazminatı hak ediş süresi 1 yıl olarak yenilenmiştir.
✅ Gazeteciler işveren farketmeksizin mesleğe giriş tarihlerinden itibaren 1 yıl geçtikten sonra kıdem tazminatına hak kazanırlar. Örneğin, bir işyerinde 7 ay çalışıp ayrılan basın çalışanı çalışmaya başladığı ikinci işyerinde 5 ay sonra kıdem tazminatı alabilecek kıdemi kazanmış olur.
✅ Kıdem tazminatını son işveren öder. Bir defa kıdem tazminatı alan gazetecinin kıdemi, yeni işine girişinden itibaren hesaplanır. Ancak, buna aykırı olarak işverenle gazeteci arasında yapılacak sözleşmeler geçerlidir. Örneğin, A gazetesinden 2 senelik çalışması karşılığı ayrılan ve tazminatını alan gazeteci, çalışmaya başladığı B gazetesinden 1 senelik çalışma sonucunda ayrılırsa bu son 1 senenin tazminatını alacaktır; fakat işveren ile yapılacak sözleşmeyle tazminat ödenecek süre gazetecinin meslekte toplam çalışma periyodu olan 3 yıla çıkartılabilir.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Bu husus 5935 sayılı Basın İş Kanunu ‘nda düzenlenmemiştir. Ancak, Yargıtay’ın 2015 yılında verdiği karar çerçevesinde (9.HD.E.2013/8444; K.2015/1828; T.2201.2015) basın çalışanları da artık emeklilik nedeniyle kıdem tazminatı alabilmektedir.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Evet. Daha önceden 6 aydan az süreler hesaba katılmıyordu; ancak yukarıdaki soruda da bahsi geçen Anayasa Maddesi kararıyla 2023 senesinde bu uygulama iptal edilmiş ve 4857 sayılı İş Kanunu’ndaki hesaplama benimsenmiştir.
👉 Örneğin, 1 yıl 4 ay çalışması olan bir gazetecinin alacağı kıdem tazminatı “1 tam maaş + 1/3 maaş” şeklinde hesaplanacaktır. Yasada belirtilen önceki hesap yöntemine göre ise sadece 1 tam maaş tazminat hesabı yapılacak, 4 aylık süre dikkate alınmayacaktı.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Hayır. Sadece son ödenen temel (çıplak) brüt ücret esas alınır; yol, yemek, prim gibi diğer ek ödemeler dahil edilmez.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Hayır. 4857 sayılı Kanun’dan farklı olarak kıdem tavanı yoktur.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ 24 aylık ücreti aşan kısım için gelir vergisi kesilir. Ayrıca, tüm tutar için damga vergisi de hesaplanır.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Evet. İşverenin maddi imkânsızlık sebebiyle gazetecinin tazminatını bir defada ödeyememesi halinde; 1 sene içerisinde ödenmek kaydıyla en çok 4 taksit yapılabilir.
✅ Ancak, bunun için işyeriyle ilgili yetkili vergi dairesinin işyerinin zarar etmekte olduğuna dair karar almış olması gereklidir.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; kıdem tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: Kıdem Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Evet. 5953 sayılı Basın İş Kanunu ’na göre; işveren tarafından yapılacak fesihlerde feshin; (aynı işyerinde) 5 yıl çalışan basın işçisi için 3 ay önceden, daha az süreli çalışmalarda ise 1 ay önceden ihbar edilmesi gerekmektedir.
✅ Gazeteci çalışan ise 1 ay önceden ihbar ederek iş akdini sonlandırabilir. Fakat bazı durumlarda ihbar süresini de beklemeden feshi gerçekleştirebilir.
✅ Gazeteci; şeref, şöhret veya manevi menfaat kaybı durumunda ihbar süresini beklemeden işten ayrılabilir.
✍️ Tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilir; ihbar tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için “Yargı Dağıtılıyor: İhbar Tazminatı” bölümümüzdeki yazılarımıza göz atabilirsiniz.
✅ Evet. Gazeteci ve basın çalışanları işten ayrılışta, işverenin fesih yapması ve kendileri istifa etmemeleri durumunda, kullanmamış olduğu yıllık izinlerin ücretini alabilir.
✍️ İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
✅ Evet. 4857 sayılı İş Kanunu ve 5953 sayılı Basın İş Kanunu ’na tabi çalışanlar iş güvencesinden faydalanabilir ve işe iade davası açabilirler.
✍️ İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilir; tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca; işe iade davları, işe iade tazminatı ve boşta geçen süre ücreti hakkında önemli yargı kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: İşe İade Davaları” bölümümüzden ulaşabilirsiniz.
✅ Hayır. Ancak hastalık 6 aydan fazla sürerse işveren tazminat ödemek suretiyle sözleşmeyi feshedebilir.
✍️ İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilir; tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz.
✅ Evet. İşten çıkarılan gazeteci ve basın çalışanı 1 sene içerisinde başvurursa işveren tarafından öncelikli olarak işe alınmak zorundadır.
✍️ İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilir; tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz.
✅ Gazeteci ve basın çalışanı 2 yıl sonunda terfi hakkı kazanabilir.
✅ Günlük gazetelerde çalışanlar için; 1 yılda 4 hafta, 10 yıl ve üzeri için 6 hafta yıllık izin hakkı bulunmaktadır (farklı gazetelerde çalışılmış olsa dahi).
✅ Günlük olmayan gazetelerde çalışanlar için ise, her 6 ay için 2 hafta yıllık izin hakkı vardır (farklı gazetelerde çalışılmış olsa dahi).
✍️ İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Her 6 günlük fiili çalışmaya karşılık gazeteciye 1 günlük ücretli hafta tatili izni verilmesi zorunludur.
Gazetecinin vazifesi devamlı gece çalışmasını gerektirdiği hallerde ise zorunlu hafta tatili 2 gün şeklinde düzenlenir.
Hafta tatili ile ilgili diğer detaylar için “Meşaleleri Yakın, Hafta Tatili Yakın: Çalışma Hayatında Hafta Tatili” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, hafta tatili ile ilgili yargı kararları için de “Yargı Dağıtılıyor: Hafta Tatili” bölümümüze göz atabilirsiniz.
Gazeteci; eş, çocuk, ana veya babasının vefatı halinde 4 gün;
kardeş, büyük anne, büyük baba veya torununun vefatı halinde ise 2 gün izin kullanabilir.
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Gazetecinin kendisi için evlilik izni doğrudan düzenlenmemiştir. Ancak çocuğunun evlenmesi halinde gazeteci 2 gün ücretli izin kullanabilir.
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Gazeteci ve basın çalışanları 3 günlük yasal babalık izin hakkından faydalanabilir.
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz. Ayrıca, erkek ebeveynlerin çalışma hayatındaki hakları hakkında daha fazla bilgi için “Biz Bir Aileyiz: Çalışma Hayatında Ebeveynler (Erkek Çalışanlar)” yazımızı okuyabilir, ebeveynlerin çalışma hayatında tüm ödeme ve izin haklarının karşılaştırmalı incelemesini “Ebeveynlerin İzin ve Ödeme Hakları” tablomuzdan görebilirsiniz.
Analık ve doğum ile ilgili 5953 sayılı Basın İş Kanunu 16’ncı maddesinde bazı düzenlemeler yapılmıştır. Bunun yanında, 4857 sayılı İş Yasası‘nın analık ve doğum izin haklarını düzenleyen 74’üncü maddesi tüm diğer iş kanununlarına tabi çalışanlara (Basın İş Kanunu’ndaki haklar saklı kalmak kaydıyla) da uygulanır.
Bu kapsamda, 5953 sayılı Yasa’ya göre; kadın gazeteci hamileliği halinde, hamileliğin 7’nci ayından itibaren doğumun 2’nci ayının sonuna kadar izinli sayılır. Bu sürede gazeteciye son aldığı ücretin yarısı ödenir. Doğum vuku bulmaz veya çocuk ölü dünyaya gelirse, bu halin vukuundan itibaren 1 ay müddetle bu ücret ödenir. Gazetecinin sigortadan veya bağlı bulunduğu teşekküllerden alacağı yardım, bu ödemeyi etkilemez.
Özet olarak, 5953 sayılı Basın İş Kanunu’na tabi çalışanların sahip olduğu analık ve doğuma ilişkin tüm izin hakları şu şekildedir (başlıkların üzerine tıklayarak detaylara ulaşabilirsiniz):
• Analık izin hakkı (5953 sayılı Kanun md. 16/7)
• Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin hakkı (4857 sayılı Kanun md. 74/2)
• Gebe işçilerin gebelik süresince periyodik kontrolleri için ücretli izin hakkı (4857 sayılı Kanun md. 74/4)
• Altı aya kadar ücretsiz izin hakkı (4857 sayılı Kanun md. 74/5)
• Süt izni hakkı (4857 sayılı Kanun md. 74/6)
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz. Ayrıca, kadın ebeveynlerin çalışma hayatındaki hakları hakkında daha fazla bilgi için “Biz Bir Aileyiz: Çalışma Hayatında Ebeveynler (Kadın Çalışanlar)” yazımızı okuyabilir, ebeveynlerin çalışma hayatında tüm ödeme ve izin haklarının karşılaştırmalı incelemesini “Ebeveynlerin İzin ve Ödeme Hakları” tablomuzdan görebilirsiniz.
Talim veya manevra dolayısıyla silah altına alınan gazeteciye bu süre zarfında ücreti aynen ödenir. Ancak, yedek subay olarak veya sair suretlerle askeri hizmet karşılığı aylık alan gazetecinin almakta bulunduğu bu aylık kendi işinden aldığı ücretten az ise, işveren, gazeteciye yalnız aradaki farkı ödemekle mükelleftir.
Kısmi veya umumi seferberlik dolayısıyla silah altına alınan gazeteci hakkında 3 ay için ücreti aynen ödenir.
İlk muvazzaf askerlik hizmeti için silah altına alınan gazeteciye normal askerlik müddetince son aldığı ücretin yarısı ödenir.
Belirli veya belirsiz süreli olup olmadığına bakılmaksızın, talim veya manevra dolayısıyla silah altına alınan gazetecinin iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilemez.
Seferberlik veya muvazzaf askerlikte ise gazetecinin sözleşmesi kanunda ilgili maddelerde belirtilen ödeme süreleri boyunca feshedilemez (yani seferberlikte 3 ay, muvazzaf askerlikte ise askerlik süresi boyunca sözleşme feshedilemez). Yine sözleşmenin belirli veya belirsiz olmasının bir önemi yoktur. Ancak, belirli süreli sözleşme gazetecinin askerlikte olduğu bir zamanda biterse, işveren geriye kalan askerlik süresi ücretini gazeteciye ödemek sorumluluğunda değildir.
Gazeteci lehine haklar sağlayan iş sözleşmesi hükümleri geçerlidir.
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Çalıştığı işyerindeki yayın sebebiyle hürriyeti kısıtlanan gazeteci ücretini almaya devam eder. Ancak söz konusu yayın, gazeteci tarafından işverenin haberi olmadan veya işveren denetiminden geçirildikten sonra üzerinde değişik-tahrifat-ekleme vs. yapılarak çıkarılmış ise bu hüküm uygulanmaz.
Hürriyeti kısıtlanan gazeteci bağlı bulunduğu kadroya yapılan toplu zamlardan istifade etmeye devam eder.
Hürriyet kısıtlanması durumu gazetecinin o işyerinden ayrılmasından sonra meydana gelmişse, gazetecinin işyerinden ayrılmadan önce almakta olduğu son ücret tutarında tazminat, hürriyetin kısıtlandığı periyot boyunca işveren tarafından ödenir.
Her ne sebeple olursa olsun, yayını tatil edilen işyerinde çalışan gazeteci ve basın mensupları 2 ay süresince ücretlerini almaya devam ederler. Bu gazetecilerin kanuni tazminatları da ayrıca ödenir.
İzinler ile ilgili diğer detaylar için “İzne Çıktık Ey Halkım: İş Yasalarında İzinler” yazımızı inceleyebilir, izinler ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: İzinler” yazımıza göz atabilirsiniz.
5953 sayılı Basın İş Kanunu ’nda çalışma saatleri ve fazla mesai şu şekilde düzenlenmiştir:
* Günlük çalışma süresi – gece ve gündüz devrelerinde – 8 saattir.
* Buna göre gündüz çalışan gazetecinin haftalık çalışma süresi haftada 6 günden toplam 48 saattir.
* Sürekli gece devresinde çalışan gazetecinin, haftada 2 gün hafta tatili hakkı olduğundan, haftalık çalışma süresi beş günden toplam 40 saattir.
* Çalışma süreleri sözleşmelerle azaltılabilmektedir; ancak artırılamaz.
* Gece devresinin hangi saat aralığını kapsadığı Basın İş Kanunu’nda belirtilmemektedir. Kıyasen İş Kanunu hükümlerini göz önüne alırsak, saat 20:00 ile 06:00 saatleri arasındaki dönemin gece devriyesi olarak kabul edilebileceğini söyleyebiliriz. Çalışmasının en az yarısı gece dönemine rastlayanlar, tamamen gece devriyesinde çalışmış kabul edilmelidir.
* Basın İş Kanunu’nda fazla mesai oranı %50 olarak belirlenmiştir. Ancak, günlük normal çalışma süresine ilaveten yapılacak fazla çalışmaların saat 24’den sonraya denk gelen saatlerinde ücret bir kat fazlasıyla ödenir.
* Fazla mesai günde 3 saatten fazla olamaz.
* Basın İş Kanunu’nda fazla mesaiye karşılık ücret yerine serbest zaman kullanılabileceği belirtilmemiştir. Ancak işçinin lehine olacak şekilde, İş Kanunu’na kıyasen, çalışanın rızası alınarak uygulanabilir.
Fazla mesai ile ilgili diğer detaylar için “Fazla Mesai Göz Çıkarmaz: İş Yasalarında Fazla Mesai” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, fazla mesai ile ilgili yargı kararları için de “Yargı Dağıtılıyor: Fazla Mesai” bölümümüze göz atabilirsiniz.
Resmi tatil ve bayramlarda yapılan çalışmalar için %50 fazlasıyla ücret alınır.
Fazla mesai ile ilgili diğer detaylar için “Fazla Mesai Göz Çıkarmaz: İş Yasalarında Fazla Mesai” yazımızı ve fazla mesai ile ilgili yargı kararları için de “Yargı Dağıtılıyor: Fazla Mesai” bölümümüze göz atabilirsiniz. Ayrıca, ulusal bayram ve resmi tatil günleri ile ilgili güncel yargı kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Resmi ve Bayram Tatilleri” yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Hayır. 19.09.2019 tarihine kadar olan uygulamaya göre, zamanında ödenmeyen fazla mesai ücretleri için her gün için %5 fazlasıyla ödenmek zorundaydı.
Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 19/09/2019 tarihli ve 2019/48 esas, 2019/74 sayılı kararı ile 5953 sayılı Kanun’un değişik Ek 1’inci maddesi 8’inci fıkrasının 2’nci cümlesi iptal edilmiştir. Bu nedenle, artık geciken ücretler için günlük %5 faiz uygulaması yürürlükte değildir.
Fazla mesai ile ilgili diğer detaylar için “Fazla Mesai Göz Çıkarmaz: İş Yasalarında Fazla Mesai” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, fazla mesai ile ilgili yargı kararları için de “Yargı Dağıtılıyor: Fazla Mesai” bölümümüze göz atabilirsiniz.
Evet. Gazeteci ve basın çalışanları her hizmet yılı sonunda ikramiyeye hak kazanırlar.
Ücret ile ilgili diğer detaylar için “Para Dediğin Nedir Ki?: Ücret Hesaplıyoruz” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, ücretler hakkındaki güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Ücretler” makalemizden ulaşabilirsiniz. Prim ve ikramiye hakkındaki güncel yargı kararlarına ise “Yargı Dağıtılıyor: Prim ve İkramiye” alanından ulaşabilirsiniz.
Hayır. 25.12.2019 tarihine kadar olan uygulamaya göre, zamanında ödenmeyen ücretler her gün için %5 fazlasıyla ödenmek zorundaydı.
Ancak, Anayasa Mahkemesi’nin 25/12/2019 tarihli ve 2019/108 esas, 2019/101 sayılı kararı ile 5953 sayılı Kanun’un 14’üncü maddesi 2’nci fıkrası iptal edilmiştir. Bu nedenle, artık geciken ücretler için günlük %5 faiz uygulaması yürürlükte değildir.
Ücret ile ilgili diğer detaylar için “Para Dediğin Nedir Ki?: Ücret Hesaplıyoruz” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, ücretler hakkındaki güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Ücretler” makalemizden ulaşabilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
İşçilerin ücretinin dörtte birinden fazlası haczedilemez, başkasına devredilemez ve rehnedilemez.
Ancak, işçinin bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri için hâkim tarafından takdir edilecek miktar, bu orana dahil değildir.
Nafaka alacaklılarının hakları saklıdır.
Gelecekteki ücret alacaklarının devredilmesi veya rehnedilmesi geçersizdir.
Ücret ile ilgili diğer detaylar için “Para Dediğin Nedir Ki?: Ücret Hesaplıyoruz” yazımıza göz atabilir, Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri” yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, ücretler hakkındaki güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Ücretler” makalemizden ulaşabilirsiniz.
Evet. İlgili hususlar doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
İşçi, sözleşme gereğince yalnız bir işveren için sadece parça başına veya götürü iş yapmayı üstlenmişse işveren, ona yeterli iş vermekle yükümlüdür.
İşveren, kendi kusuru olmaksızın sözleşmede öngörülen parça başına veya götürü iş sağlayamayacak durumda bulunduğu veya işletme koşulları geçici olarak gerektirdiği takdirde işçiye, ücreti zaman esasına göre öder. Bu durumda, zamana göre ödenecek ücret, anlaşmada veya hizmet ya da toplu iş sözleşmesinde belirlenmemişse işveren, işçiye parça başına veya götürü olarak daha önce aldığı ortalama ücrete eşdeğer bir ücret ödemekle yükümlüdür.
Parça başına veya götürü ya da zamana göre iş sağlayamayan işveren, en azından iş görme edimini kabulde temerrüt hükümleri uyarınca zamana göre iş görmede ödeyeceği ücreti ödemekle yükümlüdür.
İşçi, sözleşme gereğince parça başına veya götürü olarak çalışmayı üstlendiği takdirde işveren, her işin başlamasından önce ona ödenecek birim ücretini bildirmekle yükümlüdür. Bu bildirimi yapmayan işveren, aynı veya benzer bir iş için belirlenmiş olan birim ücretini ödemekle yükümlüdür.
Ücret ile ilgili diğer detaylar için “Para Dediğin Nedir Ki?: Ücret Hesaplıyoruz” yazımıza göz atabilir, Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “yazımızı inceleyebilirsiniz. Ayrıca, ücretler hakkındaki güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Ücretler” makalemizden ulaşabilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Buna göre basın işçisinin borçları şunlardır:
• Bizzat çalışma borcu (md. 395; eski yasa md. 320)
• Özen ve sadakat borcu (md. 396; eski yasa md. 321)
• Teslim ve hesap verme borcu (md. 397; eski yasada özellikle tanımlanmamıştır)
• Fazla çalışma borcu (md. 398; eski yasa md. 329)
• Düzenlemelere ve talimatlara uyma borcu (md. 399; eski yasada özellikle tanımlanmamıştır)
• İşçinin verdiği zararlardan sorumluluğu (md. 400; eski yasa md. 321)
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
İşçi, haklı sebep olmaksızın işe başlamadığı veya aniden işi bıraktığı takdirde işveren, aylık ücretin ¼’üne eşit bir tazminat isteme hakkına sahiptir.
İşverenin, ayrıca ek zararlarının giderilmesini isteme hakkı da vardır. İşveren zarara uğramamışsa veya uğradığı zarar işçinin aylık ücretinin ¼’ünden az ise, hâkim tazminatı indirebilir.
Tazminat isteme hakkı takas yoluyla sona ermemişse işveren, işçinin işe başlamamasından veya işi bırakmasından başlayarak 30 gün içinde, dava veya takip yoluyla bu hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde, tazminat isteme hakkı düşer.
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilir, işten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Sözleşmenin sona ermesiyle, sözleşmeden doğan bütün borçlar muaccel olur. Muacceliyet anı, işçinin aracılığı suretiyle kurulan hukuki ilişkilerde üçüncü kişinin üstlendiği borç, hizmet sözleşmesinin sona ermesinden sonra tamamen veya kısmen ifa edilecekse 6 aya; dönemsel edimler içeren ilişkilerde 1 yıla; sigorta sözleşmelerinde veya ifası 6 aydan uzun bir süreye yayılmış olan işlerde ise 2 yıla kadar, yazılı bir anlaşmayla ertelenebilir.
Üretilenden pay verilmesi öngörülen hâllerde ürün payı belirlenir belirlenmez; cirodan veya kârdan pay verilmesi kararlaştırılan hâllerde ise pay, hesap dönemini izleyen en geç 3 ay sonunda muaccel olur.
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilir, işten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Sözleşmenin sona ermesi durumunda, taraflardan her biri, diğerinden veya üçüncü bir kişiden diğerinin hesabına, hizmetle ilişkili olarak almış olduğu şeyleri geri vermekle yükümlüdür.
İşçi, özellikle motorlu taşıtları ve trafik izin belgelerini, alacaklarından fazla olduğu ölçüde ücret ve masraf avanslarını geri vermekle yükümlüdür.
Tarafların hapis hakları saklıdır.
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilir, işten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
İşyerinin tamamı veya bir bölümü hukuki bir işlemle başkasına devredildiğinde, devir tarihinde işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan hizmet sözleşmeleri, bütün hak ve borçları ile devralana geçer. İşçinin hizmet süresine bağlı hakları bakımından, devreden işveren yanında işe başladığı tarih esas alınır.
Yukarıdaki hükümlere göre devir hâlinde, devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan, devreden ve devralan işveren müteselsilen sorumludurlar. Ancak, devreden işverenin bu yükümlülüklerden doğan sorumluluğu, devir tarihinden itibaren 2 yıl ile sınırlıdır.
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmediği için 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Hizmet sözleşmesi, ancak işçinin yazılı rızası alınmak suretiyle, sürekli olarak başka bir işverene devredilebilir.
Devir işlemiyle, devralan, bütün hak ve borçları ile birlikte, hizmet sözleşmesinin işveren tarafı olur.
Bu durumda, işçinin, hizmet süresine bağlı hakları bakımından, devreden işveren yanında işe başladığı tarih esas alınır.
Borçlar Kanunu uygulamaları ile ilgili daha fazla bilgi için ise için “Mevzu Derin: Borçlar Hukukunda Yer Alan İş Sözleşmesi Hükümleri “ yazımızı inceleyebilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmemiştir ancak 6098 sayılı Borçlar Kanunu hükümleri uygulanabilir.
Çalışan, işverenin belirli süreli sözleşmelerde sözleşme süresine uymaması halinde, bu sürelere uyulmuş olsaydı kazanabileceği miktarı tazminat olarak talep edebilir.
İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilir; tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz.
Doğrudan Basın İş Kanunu’nda düzenlenmemiştir ancak 6098 sayılı Borçlar Kanunu ilgili hükümleri uygulanabilir.
Basın İş Kanunu’na tabi olsa dahi iş güvencesi kapsamı dışındaki çalışanlar için geçerlidir.
Hizmet sözleşmesinin fesih hakkının kötüye kullanılarak sona erdirildiği durumlarda işveren, işçiye fesih bildirim süresine ait ücretin 3 katı tutarında tazminat ödemekle yükümlüdür.
Sözleşmenin belirsiz süreli olması gerekir.
İşten ayrılışla ilgili diğer detaylar için “Böyle Mi Bitecekti: İş Sözleşmesinin Sona Ermesi ile İlgili Hükümler” yazımıza göz atabilir; tazminat kuralları ile ilgili detaylı bilgi için “Tüm Tazminat Kuralları” özet tablomuzu ve “Tazminat Dönemi: Kıdem, İhbar ve Daha Bi Sürü Şey” yazımızı inceleyebilirsiniz. Kötüniyet tazminatı ile ilgili özet ve güncel Yargıtay kararları için ise “Yargı Dağıtılıyor: Kötüniyet Tazminatı” yazımıza göz atabilirsiniz.
Kanuna göre işyerindeki stajyer sayısı yazı işleri kadrosunun %10’unu geçemez.
Evet. 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri kıyasen uygulanır.
Toplu işten çıkarma hakkında detaylı bilgi için “Tümevarım mı Tümdengelim Mi: Toplu İş Hukuku” yazımızı inceleyebilrisiniz.
Gazeteci işverenle yaptığı sözleşmede aksi belirtilmedikçe dışarda, basınla alakası olsun veya olmasın, başka iş tutmakta serbesttir.
İş sözleşmesinin feshinden sonraki zaman için gazetecinin mesleğini yapabilmesini kısıtlayan hükümler geçersizdir.
Rekabet yasağı ile ilgili güncel Yargıtay kararlarına “Yargı Dağıtılıyor: Rekabet Yasağı” yazımızdan ulaşabilirsiniz.
Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.
