İşe iade davalarında işçinin işe başlatılma veya başlatılmamasının sonuçları, işçi ve işverenin samimiyetinin sürece etkisi, işyeri devri ve işçinin ölümünün işe iade davasına etkisi, işe iadede başvuru şekli ve 10 günlük sürenin önemi, işe iade tebligatının usulü gibi konulara dair önemli Yargıtay kararlarını sizin için derledik. Keyifli okumalar.
10 GÜNLÜK SÜRE:
10 günlük süre iş günüdür, hafta tatilleri iş gününden sayılmaz.
- 9.HD. 2008/39303 E. 2010/33545 K. 08.11.2010.
- 9.HD. 2008/25997 E. 2010/13749 K. 17.05.2010.
10 günlük süre kesinleşmiş kararın tebliğinden itibaren başlar.
- 9.HD. 2016/29812 E. 2020/19206 K. 21.12.2020.
İşe iade kararının kesinleşmesinden önce yapılan başvurular geçerli değildir.
- 9.HD. 2006/11483 E. 2006/30849 K. 22.11.2006.
Adres davacı işçi tarafından yanlış gösterilmekle gerçek tebligat 10 günlük süreden sonra yapıldığından işçi samimi değildir. İşe iadeye bağlı taleplerinin reddi gerekir.
- 9.HD. 2016/26730 E. 2016/17497 K. 06.10.2016.
10 gün geçirilirse ilk fesih geçerli hale gelir; 4 aylık süre eklenmeden kıdem ve ihbar tazminatı alınabilir.
- 9.HD. 2007/29383 E. 2008/27243 K. 14.10.2008.
- 22.HD. 2012/9016 E. 2012/16590 K. 12.07.2012.
10 gün içerisinde başvuru olmadığından boşta geçen süre ücreti ve işe başlatmama tazminatı alınamaz.
- 9.HD. 2015/36193 E. 2019/5592 K. 13.03.2019.
İŞE İADESİNE HÜKMEDİLEN ŞİRKETE BAŞVURULMASI:
Somut olayda, alt işveren işçisi olan davacının işe iade için gönderdiği talep asıl işverene tebliğ edilmiş ancak alt işveren şirketlere tebliğ edilmemiştir. Davacının usule uygun şekilde işe başlama başvurusunda bulunmadığı kabul edilmiştir.
- 22.HD. 2019/6018 E. 2020/914 K. 21.01.2020.
Avukata değil şirkete başvurulması gerektiğinden başvuru süresi kaçırılmıştır.
- 7.HD. 2013/2554 E. 2013/5826 K. 08.04.2013.
İŞYERİ DEVRİNDE SORUMLULUK:
İşyeri devri halinde devralan işveren sorumludur. Davacının başvurusunu yaptığı anda işyerinin davalı işverene ait olmaması sonucu etkilememelidir. Ayrıca, davalı şirketin tasfiye sürecine girmiş olması ve davacının işçi çalıştırabileceği başka bir işyerinin bulunmaması da işe iade noktasında ifa imkansızlığı anlamına gelmez. İşçinin devralan işveren yanında işe başlatılması imkan dahilinde ise başvuru anında işyerinin kapatılmış olması ve faaliyetin sonlandırılması da önemsizdir.
- 9.HD. 2008/25376 E. 2008/19688 K. 08.07.2008.
- 22.HD. 2015/ allah16931 E. 2015/26005 K. 29.09.2015.
Somut olayda, davacı işçi 31.12.2010 tarihinde Sağlık Bakanlığı’nın taşeronu olan bir işyerinden (A işyeri) sözleşmesi feshedilerek çıkarılmış ve işe iade davası açmıştır. Ardından işçi, 01.05.2015 tarihinde aynı bakanlığın başka bir alt yüklenicisinde (B işyeri) çalışmaya başlamıştır. İşçinin B işyerinde çalışmaya başlamasının, A işyeri hakkında verilen işe iade kararıyla ilgisi bulunmamaktadır. A ve B işyerleri birbirinden tamamen farklı işyerleri olduğundan, herhangi bir devir söz konusu değildir; dolayısıyla işçinin yeni bir iş sözleşmesi ile başka bir işyerinde çalışmaya başladığının kabulü gerekir. Bu bağlamda, usulüne uygun olarak işe iade başvuru yapan davacının işveren A tarafından işe iade edilmediğini kabulle 07.09.2006-31.12.2010 tarihleri arasındaki çalışmaları karşılığında kıdem ve ihbar tazminatları ile birlikte işe iade tazminatı ve 4 aylık boşta geçen süre ücretini hak edeceği değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2018/10787 E. 2018/18147 K. 11.09.2018.
İŞÇİNİN ÖLÜMÜ:
İşe iade kararı sonrası işçinin ölmesi nedeniyle işe iade talebinin yerine getirilmesi mümkün olmasa da 4 aya kadar boşta geçen süreye ait ücret ve diğer haklara dair isteklerin kabulüne karar verilebilir (kanunlargibi.com notu: bu karar ile şöyle bir sonuca ulaşmış oluyoruz: işçi vefat ettiği için tabii ki işe iade neticesinde çalışmaya başlayamayacak, ancak haksız feshin diğer sonuçları olan “kıdem ve ihbar tazminatını” hak etmiş olacak; bunun yanı sıra “4 aylık boşta geçen süre” ücreti ile birlikte boşta geçen sürenin çalışan lehine sonuçları olan “kıdem ve ihbar tazminatı farklarına”, “4 aylık ek izin ücreti alacağına” ve “4 aylık ek SGK primlerine” de hak kazanmış olacaktır).
- 9.HD. 2014/1848 E. 2015/13949 K. 13.04.2015.
İŞE BAŞVURUNUN ŞEKLİ:
İşe başvuru konusunda şekil şartı yoktur. Sözlü bile (ispatlanmak şartıyla) başvurulabilir.
- 9.HD. 2008/3830 E. 2009/20407 K. 09.07.2008.
- 22.HD. 2012/18870 E. 2012/19508 K. 24.09.2012.
Faks ile de yapılabilir.
- 9.HD. 2017/26994 E. 2017/21810 K. 19.12.2017.
Kıdem tazminatı miktarının hesabında işe başlatmama tarihindeki ücret esas alınarak hesap yapılması gerekirken, ilk fesih tarihine 4 ay eklenerek bulunan tarihteki ücret nazara alınarak yapılan hesaba itibar edilmesi hatalıdır. Kıdem tazminatı, fesih tarihi olan işe başlatmama tarihindeki ücret üzerinden hesaplanır.
- 9.HD. 2008/12584 E. 2009/36995 K. 24.12.2008.
FESİH TARİHİ-TALEBİN REDDİ-SESSİZ KALMA:
Kıdem tazminatı fesih tarihi olan işe başlatmama tarihindeki ücret üzerinden hesaplanır. İlk fesih tarihine 4 ay (yani boşta geçen süre) eklenerek bulunan tarihteki ücret nazara alınarak yapılan hesap hatalıdır.
kanunlargibi.com notu: Aşağıda sıralanan şu hususlara dikkat edilmeli ve karıştırılmamalıdır;
1) Kıdem ve ihbar tazminatının “tutarı” çalışanın işe iade davasını kazandıktan sonra işverenin çalışanı işe başlatmadığı ve fiili olarak “yeni bir fesih” gerçekleştirdiği tarihteki emsal işçi ücreti esas alınarak hesaplanır.
2) Kıdem ve ihbar tazminatına esas alınacak “çalışma kıdemi” ise, çalışanın ilk işten çıkarıldığı tarihe 4 ay boşta geçen sürenin eklenmesiyle bulunan güne göre hesaplanır.
Örneğin; 01.01.2023 tarihinde işten çıkarılan işçi, 15.01.2023’te işe iade davası açmış; işe iade kararı 01.03.2024 tarihinde kesinleşmiş ve 07.03.2024 tarihinde işçi işverene başvurmuş olsun. İşverenin çalışana hiç bir cevap vermediğini ve işe başlatmamanın böylece 07.04.2024 günü kesinlik kazanarak gerçekleştiğini farz edelim. Artık 07.04.2024 sözleşmenin yeni fesih tarihi olur ve işyerindeki emsal bir çalışanın bu tarihteki (dikkat, boşta geçen sürenin sonu olan 01.05.2023 değil) giydirilmiş ücreti esas alınarak kıdem ve ihbar tazminatı yeniden hesaplanır. Ancak hesaplama yapılırken çalışma kıdemi olarak 01.05.2023 tarihi dikkate alınır (dikkat, yeni fesih tarihi olan 07.04.2024 değil). İlk fesihte ödenen kıdem ve ihbar tazminatları var ise aradaki fark çalışana ödenir, hiç ödenmemişse nihai hesaplamaya göre çıkan tutarlar çalışana ödenir.
3) Diğer yandan, boşta geçen süre ücreti ve işe başlatmama tazminatı, dava açma tarihi olan 15.01.2023’teki (dikkat, ilk fesih tarihi olan 01.01.2023, boşta geçen sürenin sonu olan 01.05.2023 veya yeni fesih tarihi olan 07.04.2024 değil) emsal çalışanın ücretine göre tespit edilir.
- 9.HD. 2008/12584 E. 2009/36995 K. 24.12.2009.
İşverenin davacı işçinin işe başlatılmayacağını bildirdiği tarih fesih tarihidir; faiz bu tarihten itibaren hesaplanır.
- 9.HD. 2008/43372 E. 2010/35514 K. 02.12.2010.
Davacı işe iade için işverene başvurmuş ise sözleşmenin fesih tarihi; işveren başvuruya cevap vermemiş ise başvuruyu takip eden 1 ayın sonundaki gün, işveren bu 1 aylık süre dolmadan önce işe başlatmayacağını açıklamış ise açıkladığı gündür.
- 9.HD. 2009/45059 E. 2012/7489 K. 07.03.2012.
İşveren başvuruya sessiz kaldığından fesih tarihi 1 aylık sürenin dolduğu tarihtir.
- 22.HD. 2013/7193 E. 2014/6446 K. 18.03.2014.
TEBLİGAT İŞÇİYE YAPILMALIDIR:
İşe başlaması gerektiğini bildiren tebligat avukata değil işçiye gönderilmelidir.
- 9.HD. 2016/1601 E. 2019/12873 K. 10.06.2019.
İşçinin tebligat adresi yanlış ise, hatalı adresin sonucuna davacı işçi katlanmalıdır, tebligatın yapılamamasını sorumluluğu davalı işverene yüklenmeyecektir.
- 9.HD. 2016/276 E. 2019/9234 K. 18.04.2019.
- 9.HD. 2009/5699 E. 2011/5928 K. 03.03.2011.
İŞE İADE TEBLİGATINI YAPILAMAMASI:
İşe başlatılma işçiye tebliğ edilemedi ise davalı diğer usulleri denemelidir. “Muhatap gösterilen adreste soruldu ancak muhatabın tanınmadığı beyan edildi ve adres kayıt sisteminde kaydı bulunamadı” sebebiyle tebliğ edilememe durumunda işverenin davacı veya vekili ile iletişime geçmesi yahut yeni bir ihtarname gönderme girişimde bulunması gerekir.
- 9.HD. 2022/5111 E. 2022/5436 K. 27.04.2022.
Somut olayda, davacı işçinin işe başlama talebi davalı işverenin adresten ayrılmış olması gerekçesiyle tebliğ edilememiş, 2 yıldan fazla süre davacı hiçbir işlem yapmayıp bekleyerek ardından işverenin farklı bir adresine talebini göndermiş ve bu defa söz konusu ihtarname davalı işverene tebliğ edilmiştir. Davacının, ilk tebliğin yapılamaması üzerine 2 yıldan fazla bir süre bekleyerek yeni bir adres araştırmasına girmemesi ve çok uzun süre takip başlatmaması sebebiyle, işe iadeye ilişkin başvurusunda samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 9.HD. 2015/18882 E. 2018/10665 K. 14.05.2018.
İşe başlatılma başvurusu usulüne uygun şekilde tebliğ edilmeyen işverenin işe başlatma yükümlülüğünden söz edilemez.
- 22.HD. 2013/1005 E. 2013/2651 K. 12.02.2013.
- 22.HD. 2017/22209 E. 2019/10473 K. 13.05.2019.
- 22.HD. 2013/33254 E. 2015/7146 K. 24.02.2015.
- 9.HD. 2012/22348 E. 2014/22112 K. 27.06.2014.
(yukarıdaki son kararlara ters olacak şekilde) İşe başlatılma başvurusu usulü şekilde tebliğ edilememesi sorumluluğu davacı işçiye yüklenmez.
- 22.HD. 2017/21099 E. 2019/6852 K. 28.03.2019.
İŞE İADE TEBLİGATININ GECİKMESİ:
Somut olayda, davacı işçi işverene 07.07.2011 tarihinde noter ihtarnamesi ile mahkeme onaylı işe iade talebini iletmiş, tebligatın işverene 11.07.2011 tarihinde tebliğ edilmesi üzerine işveren de 10.08.2011 tarihli davet ile işçinin 15.08.2011 tarihinde eski görevine başlamasını istemiştir. Davalı işveren, kanunda kendisine yüklenen işe başlatma iradesini bir aylık sürenin sonunda da olsa göstermiş ve işçiyi bir aylık süre içerisinde işe davet etmiş, bu davet işçiye 15.08.2011 tarihinde tebliğ edildiği halde davacı işe başlamamıştır. Süresi içinde yapılan çağrının postadaki gecikmelerle bir aylık sürenin geçmesi ile işçiye tebliğ edilmesinde artık işverene sorumluluk yüklenmez; diğer yandan 15.08.2011 tarihinde işe başlamayan ve alacakları için icra takibi başlatan işçinin işe başlama konusunda samimi bir irade göstermediği kabul edilmelidir.
- 22.HD. 2012/14690 E. 2013/3947 K. 28.02.2013.
Somut olayda, davacı işçinin işe başlama ihtarı davalı işverene 26.07.2012 tarihinde tebliğ edilmiş olup, işverenin 26.08.2012 tarihine kadar işçiyi işe başlatması gerekmektedir. İşveren, bu sürenin bitimine 2 gün kala 24.08.2012 tarihinde davet yazısını postaya vermiş ve yazı işçiye 04.09.2012 tarihinde tebliğ edilmiştir. Her ne kadar postadaki gecikmeler davalı işverene yüklenmese de işverenin postadaki gecikmeleri göz önünde bulundurarak tebliğ olunacak evrağı daha önceki makul bir tarihte postaya vermesi gerekirdi. Bu bağlamda, işverenin samimi olmadığı kabul edilir.
- 9.HD. 2015/2713 E. 2016/11801 K. 11.05.2016.
İŞE BAŞLAMA VE BAŞLATMAMADA SAMİMİYET (işçinin samimiyeti):
İşçinin yanlış adres bildirip süresinde işe başlatılmadığını ileri sürmesi hakkın kötüye kullanılması mahiyetindedir.
- 9.HD. 2009/ 5699 E. 2011/ 5928 K. 03.03.2011.
İşveren işe başlama dilekçesindeki işçi adresi dışındaki bir adresi araştırmak zorunda değildir, işçinin usulüne uygun başvurusu yoktur.
- 7.HD. 2016/34834 E. 2016/17413 K. 24.10.2016.
- 7.HD. 2014/20389 E. 2015/879 K. 03.02.2015.
İşe iade tebligatı içinde davet yazısı olmaması halinde, mektupların muhataplarına ulaştığı sabit olduğuna göre dürüstlük kuralı, zarfların boş çıkması durumunda bu durumun muhatabına iletilmesini ve nedeninin araştırılmasını gerektirir. İşe başlatma için öngörülen yasal sürenin sona ermesine kadar hareketsiz kalıp, adeta bu sürenin dolmasını bekleyip sonrasında her iki mektup zarfında da boş çıktığı şeklindeki iddia dürüstlük kuralına uymaz.
- 9.HD. 2016/23817 E. 2020/8718 K. 22.09.2020.
İade öncesi görev yapılan bölüm kapatıldığından, yeni davet edilen işin önceki işe denk olup olmadığı araştırılmalıdır.
- 7.HD. 2013/1910 E. 2013/6499 K. 15.04.2013.
İşçi başlamak için işyerine gitmedikçe yeni verilecek iş ihtarnamede yazmasa bile işçinin samimiyetinden söz edilemez.
- 22.HD. 2012/10075 E. 2012/13856 K. 19.06.2012.
İşçi başlamak için işe gitmediğinden ilk fesih tarihi itibari ile kıdem ve ihbar tazminatı kabul edilmelidir. Bu durumda, ilk fesih geçerli hale gelir ve boşta geçen ücretine hak kazanılamaz.
- 9.HD. 2015/8980 E. 2018/2758 K. 14.02.2018.
İşçi başlamak için işyerine gitmedikçe samimiyetten söz edilemez.
- 9.HD. 2008/30056 E. 2010/17397 K. 10.06.2010.
- 22.HD. 2011/14648 E. 2012/257 K. 24.01.2012.
İşveren tarafından 2 gün içinde işe başlaması bildirilen işçinin bu süreden sonra başvurmakla işe başlamadığı kabul edilmelidir.
- 22.HD. 2010/8178 E. 2012/1496 K. 09.02.2012.
Davacı işçi, işveren tarafından gönderilen işe iade yazısı kendisine tebliğ edilmesinden itibaren makul sürede (farklı ilde bulunuyorsa 4 gün, aynı ilde ise 2 gün içinde) işe başlamalıdır; aksi taktirde samimi olduğundan söz edilemez.
- 22.HD. 2012/13189 E. 2012/19813 K. 26.09.2012.
- 22.HD. 2011/7048 E. 2011/2559 K. 10.10.2011.
İşçi işe başlamaktan vazgeçerse, ilk fesih tarihindeki ücret üzerinden kıdem ve ihbar tazminatı alır; çalıştığı süreye 4 ay eklenmez ve boşta geçen süre ücretini hak etmez.
- 9.HD. 2020/ 6048 E. 2020/ 9746 K. 22.09.2020.
- 9.HD. 2008/13206 E. 2009/36177 K. 21.12.2009.
İşçinin işe iade sürecinde başka bir yerde çalışmaya başlamış olması, işe iadenin geçersizliğine sebep olmaz. Çalışanın başvuru yapması halinde, işveren bu başvuruyu kabul etmeli ve işçiyi işe iade etmelidir; salt işçinin başka yerde çalışıyor olması nedeniyle işverenin işe iade gerçekleştirmemesi doğru değildir. İşveren çalışanı davet etmedikçe başka bir yerde çalışma durumu işçinin samimiyetsizliğini göstermez.
- 22.HD. 2016/25331 E. 2019/23460 K. 17.12.2019.
- 22.HD. 2012/19006 E. 2012/22626 K. 12.10.2012.
- 7.HD. 2013/ 2730 E. 2013/ 7224 K. 22.04.2013.
Davacı işçi işe başlamak için işyerine gelmiştir; başka bir yerde göstermelik dahi olsa sigortalılığının bulunması işe başlatılmasına engel teşkil etmez.
- 9.HD. 2016/6340 E. 2018/15030 K. 10.07.2018.
Davacı işçi mahkeme kararı sonrasında işe başlamak için işyerine gittiğinde, başka işyerinde halihazırda çalışıyor olması sebebiyle işe başlatılması konusunda işveren samimi değildir; işçi başka yerde çalışıyor olsa da ayrılabilir.
- 9.HD. 2013/10149 E. 2015/5202 K 09.02.2015.
İşçi başka işyerinde çalışırken, geçici olarak işe iade edildiği işyerinde gelip başlaması göstermelik ise işçi samimi değildir.
- 9.HD. 2008/6 E. 2009/11636 K. 27.04.2009.
- 9.HD. 2011/13166 E. 2013/15482 K. 22.05.2013.
İşçi başka yerde çalıştığından başlama davetine icap etmeyip iki ihtar çekildiğinden ve bu arada işe iade edilmeme karşılığındaki alacakları için icra takibi başlattığından samimi değildir.
- 9.HD. 2015/14244 E. 2018/8207 K. 10.4.2018.
Eski pozisyonuna iade edilmeme gibi çalışma şartlarında esaslı bir değişikliği sebep göstererek işe tekrar başlamayan işçi haklıdır.
- 22.HD. 2012/2292 E. 2012/5763 K. 27.03.2012.
Yeni ihale alan şirket ihale şartnamesindeki teklifle işe davet ettiğinden, davacı işçi bu haliyle işe başlamazsa işçinin samimi olmadığı kabul edilmelidir.
- 22.HD. 2012/23669 E. 2013/18946 K. 16.09.22013.
Somut olayda işçi işyerine giderek kendisine başka oda verildiğini ve bir muhatap bulamadığını iddia etmiştir. Ancak, işçinin o tarihte başka bir işyerinde de çalıştığı ve yeni şartları bahane ederek haklı bir neden olmaksızın işe başlamadığı anlaşıldığından samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2013/8776 E. 2014/8472 K. 17.4.2014.
Kendisine deneme süresi uygulanmayacağı belirtilmesine ve hukuken de bu durumun zaten mümkün olmamasına rağmen, işçi işe başlamazsa samimi olmadığı değerlendirilir.
- 22.HD. 2012/24085 E. 2013/13502 K. 04.06.2013.
Somut olayda, işçi işe iade davası sonrasında işe başlamış ve tekrar başlarken yeni bir iş sözleşmesi imzalamıştır. İş koşullarında değişiklik yapılması iki tarafın da rızası ile sözleşme altına alındığından, işçinin 1 gün çalışıp ardından 8 gün ücretsiz izin kullanarak “işe iade edildiğinde çalışma koşullarının değiştirilmiş olmasını” sebep göstererek işten ayrılması durumunda, işverenin işe iade kararını yerine getirmediğinden söz edilemez; işçi haksızdır.
- 22.HD. 2011/6498 E. 2011/5926 K. 24.11.2011.
İşveren tarafından, işe iade talebinin kabulünde ödenen tazminatların alacağa mahsup edileceğinin işçiye bildirilmesi şarta bağlı samimi olmayan bir davet olarak kabul edilemez; işverenin samimiyetsizliğinden söz edilemez.
- 9.HD. 2009/4739 E. 2011/4863 K. 24.02.2011.
Somut olayda, davacı işçi iade edildiği A. İlaç A.Ş. işyerinde 09.05.2011 tarihinde tekrar çalışmaya başlamış, ancak işe iade davası öncesinde çalıştığı Manisa ili yerine İstanbul ilinde işe başlatılması ve bu nedenle çalışma koşullarının ağırlaşmış olması; aynı zamanda işe iade öncesi alacaklarının halen ödenmemiş olması nedenleriyle 17.05.2011 tarihinde istifa etmiştir. Her ne kadar davacının çalışma koşulları gerçekten ağırlaşmış olsa da, 6 iş günü geçtikten sonra bu hususu fesih nedeni yapmasının mümkün olmadığı; ayrıca, davalı işveren tarafından kendisine yapacağı işe ilişkin satış kotaları ile aylık ziyaret planları tebliğ edildiği ve satış bölgesine alışması amacıyla uyum eğitimi verildiği anlaşıldığından işverenin işe başlatmada samimi olduğu değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, işçinin “işe iade öncesi olan alacaklarını halen alamamış olması” sebebiyle istifası haklıdır ve aynı zamanda boşta geçen süre ücretini alma hakkını da kaybetmez; ancak işe tekrar başlatmamadan söz edilemeyeceğinden işe iade tazminatı alamayacaktır.
- 22.HD. 2013/10564 E. 2014/11372 K. 05.05.2014.
Somut olayda, çalışan 25.07.2007 tarihinde farklı bir iş yerinde çalışmaya başladıktan sonra 02.08.2007 tarihinde öğrendiği işe iade çağrısı üzerine 06.08.2007 tarihinde davalı iş yerinde işbaşı yapmış, ardından 08.08.2007 tarihinde boşta geçen süre ücretinin ödenmemesi gerekçesiyle istifa etmiştir. Boşta geçen süre ücreti yönünden; işçiye bu ücretin ödenmesi gerekir, işçinin ayrıca bir talepte bulunması veya işverenin temerrüde düşürülmesi zorunluluğu yoktur. Ancak, istifa yönünden; işçinin ödenmemiş boşta geçen süre ücretini bahane ederek işten ayrıldığı ve samimi bulunmadığı değerlendirilmiştir.
- HGK. 2012/22-1498 E. 2013/559 K. 17.04.2013.
Somut olayda, işveren işe iade davasını kazanan işçiye işe başlaması için noterden tebliğ göndermiş ve bu belgede “ilk işten ayrılışta ödenen kıdem ve ihbar tazminatlarının mahsup edileceğini” belirtmiştir. İşçi her ne kadar kıdem ve ihbar tazminatları ile ilgili mahsup işleminin işe başlama şartı olarak öne sürüldüğünü ve bu şartı kabul etmeyerek işe başlamadığını belirtmiş olsa da, belgede mahsup işleminin işe başlama şartı olarak konmadığı açıktır. Bu bağlamda, çalışanın bu durumu bahane ederek işe başlamamada samimi olmadığı değerlendirilmiş; bakiye süre ücreti ve işe iade tazminatını hak etmediğine karar verilmiştir.
- HGK. 2013/22-428 E. 2013/1626 K. 04.12.2013.
İŞE BAŞLAMA VE BAŞLATMAMADA SAMİMİYET (işverenin samimiyeti):
Somut olayda, işveren işçiye bir aylık sürenin son gününde noterden işe başlaması yönünde ihtar çekmiş ve işe başlama tarihini de ihtarnamenin tebliğ tarihi olarak belirtmiştir. Ayrıca, davacı tanığı da işverenin işçiyi işe iade sürecinde oyaladığını ve tazminatlar konusunda pazarlık yaparak anlaşmaya çalıştığını beyan etmiştir. Bu durumlar birlikte değerlendirildiğinde, işverenin işe iade konusunda samimi olmadığı ve işçinin süresi içinde işe iadesinin gerçekleştirilmediği değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2011/12317 E. 2011/6959 K. 08.12.2011.
Bir aylık sürenin son günü işe başlatma çağrısı yapılmasında işveren samimiyetsiz olarak değerlendirilmez (aşağıda ters yönde kararlara da yer verilmiştir).
- 22.HD. 2012/10154 E. 2012/14950 K. 29.06.2012.
- 7.HD. 2015/22698 E. 2015/13635 K. 07.07.2015.
Bir aylık sürenin son günü işe başlatma çağrısı yapan işveren samimiyetsizdir (bir önceki maddede belirtilen iki karara ters yönde olarak).
- 9.HD. 2015/25243 E. 2018/22436 K. 05.12.2018.
İşe başlamak için işyerine gelen çalışanı uzun süre bekleterek ardından işe başlamak için evrak imzalama şartı koyan işveren işe başlatmak konusunda samimi değildir; işçi o tarihte başka bir yerde sigortalı olsa da bu sonucu etkilemez.
- 9.HD. 2021/5301 E. 2021/9585 K. 26.05.2021.
Yeni işe başlıyormuş gibi evrak istenmesi nedeniyle işverenin samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2013/16048 E. 2014/23461 K. 10.09.2014.
İşçiye eski işi verilmediği ve çalışma koşullarının sağlanmadığı durumda işçi işveren tarafından işe başlatılmamış sayılmalıdır.
- 22.HD. 2017/29141 E. 2020/5340 K. 02.06.2020.
- 9.HD. 2009/40364 E. 2010/3041 K. 09.02.2010.
Eski kadrosu ortadan kalkmakla işçiye işveren yeni iş ve işyeri göstermelidir, çalışma koşullarındaki ağırlaşma incelenmelidir.
- 9.HD. 2014/5801 E. 2014/16662 K. 26.05.2014.
İşçiye iş şartlarında değişiklik yapan yeni sözleşme imzalatılmak istendiğinde işveren işe başlatmada samimi değildir.
- 9.HD. 2008/33342 E. 2010/19299 K. 17.06.2010.
Eski görevi yerine uzağa verilmekle işçinin iş şartlarında değişiklik yapılarak çalışması istendiğinden işveren işe başlatmanı samimi değildir.
- 9.HD. 2015/26828 E. 2018/22139 K. 03.12.2018.
İşveren işyeri kapansa da çalışan eski işyerine davet etmelidir. Somut olayda, işçinin eski çalıştığı Samsun’daki işyeri kapanmış ve işveren çalışana Isparta’da kurulu işyerinde başlamak üzere davet göndermiştir. İşverenin teklifinde samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 9.HD. 2017/16518 E. 2020/11652 K. 13.10.20020.
İşyerinin kapanması davalı işverenin sorumluluğudur. Teklif edilen yeni görev yeri eski işyeriyle kıyaslandığında çalışma koşullarının esaslı şekilde değiştiği anlaşılmıştır; işveren teklifinde samimi değildir.
- 9.HD. 2015/35204 E. 2019/5919 K. 18.3.2019.
İşyerinin kapanması davalı işverenin sorumluluğudur. Somut olayda; daha önce Samsun’daki işyerinde çalışmakta olan işçiye, işe iade sonrası İstanbul’daki işyerinde başlaması için davet gönderen ve ihtarnamede işçinin hangi görevde, hangi şartlarda, hangi ücretle çalışacağı ile işe hangi tarihte başlayacağına dair bir bilgilendirme yapmayan işverenin samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 9.HD. 2017/11894 E. 2019/12556 K. 29.05.2019.
İşçiye önceki işyeri kapatılmakla başka ilde üç iş teklif edildiğinden işverenin işe başlatmada samimi olduğu değerlendirilmiştir.
- 9.HD. 2011/39880 E. 2013/29670 K. 19.11.2013.
Somut olayda, davacı İzmir’deki işyerinin kapanması sebebiyle işveren tarafından davet edildiği Bursa’daki işyerine gitmemiştir. Mahkemece iş şartlarının aleyhine değiştirilmesine işçilerin muvafakat etmemekte haklı olduğu kabul edilmiştir. Ancak, yeni işyerine gitmemekle haklı da olsa davacı işe başlatmama tazminatı ve ihbar tazminatı isteyemez.
- 9.HD. 2007/2506 E. 2007/30189 K. 15.10.2007.
Önceki ihale kaybedildiğinden başlatma ihtarında işçinin hangi işyerine gideceği bildirilmelidir. Somut olayda, işe iade talebi kabul edilmesine rağmen, davacının nerede hangi işyerinde ve hangi şartlarda işe başlatılacağı açıklanmamıştır. İşe davet ihtarında davalı işveren yükümlülüklerini yerine getirmediğinden usulüne uygun yapılmayan davete icabet etmemekte işçi haklıdır.
- 9.HD. 2012/31511 E. 2013/18700 K. 17.06.2013.
İşyeri kapatıldığında sunulan yeni iş ve koşulları açıkça bildirilmelidir; aksi halde işverenin işe başlatma samimiyetinden söz edilemez.
- 22.HD. 2016/27258 E. 2020/737 K. 20.01.2020.
İşyeri kapandığından yeni işin çalışma koşullarında ağırlaşma meydana getirse dahi, işçi başlamamada haklı olsa da işe başlatma tazminatı verilmez; ilk fesihe dayalı olarak kıdem ve ihbar tazminatları hak edilir, işe iade tazminatı ve boşta geçen süre ücreti ödenmez (kanunlargibi.com notu: somut olayda, işçi daha önce İç Anadolu Bölgesi satış yöneticilisi olarak Ankara ilinde görev yapmakta iken performans düşüklüğü sebebiyle işten çıkartılmıştır. İşe iade sonrasında, işveren şirketin yapısı ile organizasyon şemasının değiştiğini öne sürmüş; İç Anadolu ve Ege Bölgesi satış yöneticiliği kadrolarının kaldırıldığını ancak yoğunluk sebebiyle Marmara Bölgesi satış yöneticiliği kadrosunun devam ettiğini; davacı işçiye de eski pozisyonuna denk olan İstanbul ilindeki Marmara bölge satış yöneticiliğinde başlatılmak üzere davet yazısı gönderdiğini belirtmiştir. Bu durumda Yargıtay ilgili dairesi, ilk derece mahkemesinin aksine olarak, işverenin teklifinde samimi olduğunu değerlendirmiştir).
- 22.HD. 2013/37378 E. 2015/10426 K. 17.03.2015.
İhale kaybedilip başka yer gösterildiğinden işçi başlamamada haklı olsa da başlatmama tazminatı verilmez.
- 22.HD. 2014/24295 E. 2015/2895 K. 04.02.2015.
İşçinin işe başlatılmasına rağmen boş odada oturtulup iş verilmeden bir takım belgeler imzalatılmasında işveren samimi değildir. Davacı işçi, davalı işveren tarafından görünürde işe başlatılmış olsa da fiilen işe başlatılmadığından ve daha önceki fesih sebebiyle aynı gerekçe gösterilerek yeniden işten çıkarılmış olduğundan, çalışanın aynı şartlarda işe başlatılmadığını ve işe başlatmama tazminatını hak ettiği değerlendirilmiştir.
- 7.HD. 2013/ 9287 E. 2013/ 11.565 K. 19.06.2013.
İşçinin başladığı gün kendisine iş verilmemesi ertesi gün gelmeyerek haklı fesih yapmasını gerektirmez; makul süre beklenmelidir.
- 22.HD. 2014/33900 E. 2015/18815 K. 28.05.2015.
Çalışan eski işi ve odasına verilmeyip izole edilmekle işverenin samimi olmadığı değerlendirilmiştir; işçi boşta geçen süre ve işe başlatma tazminatını talep edebilir.
- 9.HD. 2016/31787 E. 2019/15136 K. 09.07.2019.
İşe iade sonrasında, müdür pozisyonunda başkasının da çalıştığı ve işçinin fiilen müdürlük yapamaması sebebiyle işverenin samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2013/ 12.617 E. 2014/ 15.150 K. 29.5.2014.
İşçinin işe iade sonrası işyerine geldiğinde içeri alınmayıp 3 saat sonra noter ile içeriye girmesi ve ziyaretçi yaka kartı ile alınması durumları, başlatma işlemi hazırlığı yapılmaması sebebiyle işverenin çalışanı işe başlatmayacağının göstergesidir; işverenin işe iade konusunda samimi olmadığı ve işçinin işe başlatma tazminatını hak edeceği değerlendirilmiştir.
- 22.HD. 2018/9532 E. 2020/6214 K. 09.06.2020.
İşe iade sonrasında bilgisayar araç gereç vb. yan unsurlar işçiye sağlanmamakla işverenin samimi olmadığı değerlendirilmiştir. Daha önceki görevinde işçiye işveren tarafından araç tahsis edildiği ve bu araçla müşteri ziyaretleri yapıldığı, ayrıca bilgisayar verildiği de anlaşılmış. Bu bağlamda, yeni çalışma koşullarının işçi aleyhine esaslı şekilde değiştirildiği kabul edilmiştir. Kıdem ve ihbar tazminatları ile başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti hak edilmiştir.
- 9.HD. 2017/18389 E. 2020/15521 K. 10.11.2020.
İşe iade sonrası çalışanın ücreti düşürülerek çalışması istendiğinden işverenin işe başlatmada samimi olmadığı değerlendirilmiştir. Kıdem ve ihbar tazminatları ile başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti hak edilmiştir.
- 9.HD. 2009/40156 E. 2010/10255 K. 13.04.2010.
İşe iade sonrası çalışanın güncel ücret yerine aynı ücretle çalışması istendiğinden işverenin işe başlatmada samimi olmadığı değerlendirilmiştir. Kıdem ve ihbar tazminatları ile başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücreti hak edilmiştir.
- 9.HD. 2017/18842 E. 2019/10308 K. 08.05.2019.
- 9.HD. 2017/9921 E. 2020/19335 K. 21.12.2020.
Ücret seviyesi ihtarda yer almadığından işçinin ücret sorusuna cevap verilmemesi ve yargılamada ücret tartışılması karşısında, işverenin işe başlatmada samimi olmadığı değerlendirilmiştir.
- 9.HD. 2015/24629 E. 2018/21205 K. 22.11.2018.
Yeni işe başlamada ücret seviyesi işçinin talebine rağmen bildirilmediğinden işveren başlatmada samimi değildir.
- 9.HD. 2016/26913 E. 2020/12048 K. 15.10.2020.
Çalışan sendikalı olduğundan işe iade sonrasında toplu iş sözleşmesi gereği alacağı ücret bellidir, ücret belirtilmediği iddiası yerinde değildir, işçi davete icabet etmelidir.
- 9.HD. 2016/8469 E. 2019/20118 K. 18.11.2019.
3 yılın ardından işe iade edilen işçinin düşük zam ile çalışması istendiğinden işveren işe başlatmada samimi değildir.
- 9.HD. 2015/6122 E. 2016/22633 K. 20.12.2016.
Çalışan işe yeniden başlatıldıktan sonra sürekli tutanaklarla bezdiri yapıldığından işverenin samimiyetinden ve uygun şekilde işe iade yapıldığından bahsedilemez.
- 22.HD. 2012/18954 E. 2012/20969 K. 04.10.2012.
Çalışan işe başlatıldıktan hemen sonra çıkarılmışsa işverenin samimiyetinden ve uygun şekilde işe iade yapıldığından bahsedilemez.
- 22.HD. 2012/25546 E. 2012/26168 K. 22.11.2012.
İşe iade sürecinde işverenin işçiye daha önceden ödenen kıdem ve ihbar tazminatının iadesini hatırlatması ve bildirmesi işe başlama şartı kabul edilemez, bu bir hakkın hatırlatılması niteliğindedir. İşçi bu sebeple işe başlamazsa samimi olmdaığı değerlendirilir ve işe iade tazminatı hak edemez.
- 22.HD. 2012/10090 E. 2012/14565 K. 26.12.2012.
- HGK. 2013/22-428 E. 2003/1626 K. 04.12.2013.
- 22.HD. 2015/27267 E. 2015/35399 K. 22.12.2015.
Somut olayda, işçi işe iade edildikten sonra 15 gün çalışmış ve ardından sağlık sebebiyle haklı fesih yapmıştır. İşe iade sonrası işe başlatılmamadan söz edilemeyeceğinden işe iade tazminatı talep edilemez.
- 22.HD. 2012/308 E. 2012/3883 K. 12.03.2012.
Somut olayda, işçi işe iade edildikten sonra işe başlatılmış ve 17 gün çalışmıştır. Ancak bu süre içerisinde işveren görev tanımı yapılması, yetkili ve sorumlulukların açıklanması, iş için gerekli teknik donanım sağlanması gibi sorumluluklarını yerine getirmemiş ve fiili olarak çalışanı oyalamıştır. Çalışanın eski işine veyahut ona eşit bir işe iade edilip edilmediğini anlayabilmesi için 17 gün gibi makul bir süre beklediği ve ardından işe iade koşullarının oluşmaması sebebiyle istifa ettiği kabul edilmelidir (kanunlargibi.com notu: işçi bu şekilde makul bir süre beklemeyip hemen istifa etmiş olsaydı iyi niyetli olduğu değerlendirilmeyecekti; çünkü Yargıtay, çalışanın eski işine veya ona eşit bir işe iade edilip edilmediğinin anlaşılabilmesi için belirli bir periyodun geçmesi gerektiğini değerlendirmektedir). Bu bağlamda, işveren samimi davranmamıştır; işçi işe başlatmama tazminatı ve boşta geçen süre ücretlerini hak etmiştir. Bunun yanısıra, işçi işe iade sonrasında çalıştığı 17 gün ücretini de ayrıca alabilecektir.
- 22.HD. 2012/19158 E. 2012/26544 K. 27.11.2012.
Somut olayda, işçi işe iade edildikten sonra 2 ay çalışmış; bu süre içerisinde işveren işçiyi daha önce görevlendirmediği bazı illerde geçici olarak görevlendirmiş, işçi hakkında çeşitli ihtarnameler düzenlemiş, hatta bu ihtarnamelerde yapılan görevlendirme kapsamında şehir dışında çalışılan dönem ve yıllık izinde bulunan dönem için dahi işçinin devamsızlık yaptığı olgusuna dayanmıştır. Bu bağlamda, işverenin samimiyetinden ve davacı işçinin gerçek anlamda işe başlatıldığından söz edilemez.
- 9.HD. 2016/23867 E. 2020/9163 K. 23.09.2020.
Somut olayda, çalışan işe iade edildikten sonra 45 gün çalışmış; ardından gerçek ücretinin SGK’ya bildirilmemesi ve boşta geçen süre ücretinin eksik ödenmesi sebebiyle sözleşmesini feshetmiştir. Sadece bu iddialar sebebiyle istifa eden işçinin işe uygun şekilde iade edilmemiş olduğu söylenemez. Bu bağlamda, işçi her ne kadar kıdem tazminatı, boşta geçen süre ücreti, yıllık izin ücreti ve ücret alacağını hak etse de işe başlatmama tazminatı alamayacaktır.
- 9.HD. 2015/34579 E. 2019/5575 K. 13.03.2019.
İşe iade edildikten sonra 6 ay çalışmış olan işçinin sözleşmesi feshedilirse işe başlatmamadan bahsedilemez.
- 22.HD. 2011/5745 E. 2012/1092 K. 03.02.2012.
Somut olayda, çalışan işe iade edilmiş ancak işveren işyerinde grevin devam ettiği ve “greve katılmayan veya katılmaktan vazgeçen işçileri çalıştırıp çalıştırmamakta işverenin serbest olduğu, ayrıca bu işçilerin iş sözleşmelerinin grev sonuna kadar askıda kaldığı” (6356 sayılı Kanun 64 ve 67’nci maddeleri)” gerekçesiyle grev sona erene kadar çalışana işbaşı yaptırmamıştır. Bu durumda işveren haklıdır ve çalışanı işe başlatmamadan söz edilemez.
- 22.HD. 2010/34831 E. 2013/28746 K. 10.12.2013.
Kaynaklar:
- www.yargitay.gov.tr
- BETİN, Selma; OCAK, Uğur. “İşçilik Alacakları”, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.
