Bordrolamada Vergi Soruları

16 Mayıs 2025 7 Temmuz 2025 tarihinde düzenlendi Okuma süresi: 0dk, 39sn

Gelir vergisi matrahı, vergi oranı, kümülatif vergi matrahı ve vergi dilimi ifadeleri ne anlama gelmektedir? Asgari ücret gelir vergisi indirimi nasıl hesaplanır? Yemek, yol, çocuk, aile yardımı gibi sosyal ödemeler vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır? Farklı dilimlerdeki vergi oranları nasıl hesaplanır? Özel sigortalar vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır? Bu ve benzeri soruların yanıtlarına yazımızda ulaşabilirsiniz, keyifli okumalar.

Gelir vergisi matrahı, vergi oranı, kümülatif vergi matrahı ve vergi dilimi neyi ifade eder?

Çalışanın bir ay içerisinde kazandığı brüt ücretlerin, belirli istisna ve indirimler uygulandıktan sonra vergiye tabi tutlacak kısmına vergi matrahı adı verilir. Vergi matrahı, çalışanın tabi olduğu vergi dilimine denk gelen vergi oranı rakamı ile çarpılarak ödenecek net vergi tutarına ulaşılır.

Çalışanın gelir vergisi oranı, gelir vergisi dilimlerine göre belirlenir. Güncel gelir vergisi dilimlerini ve oranlarını incelemek için tablomuza göz atabilirsiniz.

Çalışanın hangi vergi dilimine girdiği ise kümülatif gelir vergisi matrahı ile tespit edilir. Bu kapsamda, çalışanın bir takvim yılı içerisinde, ilgili aya kadar hesaplanmış olan tüm gelir vergisi matrahlarının toplamına kümülatif gelir vergisi matrahı denir.

Gelir vergisi matrahına öncelikle, ilgili ay içerisinde ödenen toplam ücretlerden işçi adına hesaplanan SGK işçilik ve işsizlik paylarının indirilmesi suretiyle ulaşılır. Ardından, aşağıdaki sorularda da detaylarını verdiğimiz ve vergiye tabi olmayan istisnalar ile indirimler düşülerek gelir vergisi nihai matrahı elde edilir.

Asgari ücret gelir vergisi indirimi nedir?

Asgari ücretli bir çalışanın tabi olduğu gelir vergisi tutarı, ücret için hesaplanan net gelir vergisi miktarından indirilir. Örneğin, 2025 senesi için asgari ücretli (emekli olmayan ve %15 vergi oranına tabi bulunan) bir çalışan için hesaplanan gelir vergisi miktarı 3.315,66 TL’dir ve asgari ücreti bir çalışan için ödenecek nihai vergi tutarı 3.315,66 – 3.315,66 = 0 TL olacaktır. Ancak, örneğin gelir vergisi tutarı 5.000 TL çıkan bir çalışan ele aldığımızda 5.000 – 3.315,66 = 1.684,34 TL tutarında bir vergi rakamına ulaşılacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, asgari ücretli çalışanın vergi dilimleri değiştikçe vergi indirim rakamının da değişeceğidir. Örneğin; 2025 senesinde Ocak-Temmuz ayları arasında asgari ücretli çalışanın tabi olduğu vergi rakamı 3.315,66 TL iken, Ağustos ayında bu rakam 4.257,57 TL, Eylül-Aralık ayları arasında ise 4.420,94 TL olacaktır.

Altı çizilmesi gereken bir diğer husus ise; hesaplanan net vergi tutarı, asgari ücret vergi istisnasının altında kalırsa, aradaki fark ek bir vergi indirimi olarak yansıtılmaz, sadece ödenecek vergi tutarı sıfırlanır. Örneğin, kısmi çalışma nedeniyle vergi tutarı 2.000 TL olarak hesaplanan bir çalışan için ödenecek gelir vergisi rakamı sıfır olacaktır; yani 3.315,66 – 2.000 TL = 1.315,66 TL fark ekstra bir indirim olarak düşülmeyecektir. Örneğimizde de anlaşılabileceği üzere, aylık vergi istisnası çalışılan güne göre kıst olarak uygulanmaz, yani 3.315,66 rakamı çalışılan güne göre oranlanarak azaltılmaz.

Bunun yanı sıra, gelir vergisi indirimi her ay için sadece bir defa uygulanır. Örneğin, ay içinde iş değiştiren bir çalışanı ele alırsak, eğer ayrıldığı işyerinde son bordroda gelir vergisi indirimi dikkate alınarak hesaplama yapıldıysa, aynı aya ilişkin yeni başladığı iş yerindeki ücret hesabında vergi indirimi ikinci defa uygulanmaz.

Güncel Asgari Ücret Hesaplama Akış Tablomuza burayı tıklayarak , Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza ise burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kümülatif gelir vergisi matrahı sene sonunda sıfırlanır mı?

Evet. Kümülatif gelir vergisi matrahı her sene Ocak-Aralık ayları arasında hesaplanıp yıl sonunda sıfırlanır.

Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

İş değiştirilmesi halinde kümülatif gelir vergisi matrahı taşınmalı mıdır?

Evet. Doğru bir gelir vergisi hesaplaması için yeni çalışılmaya başlanılan işyerine, sene içerisinde daha önceki çalışılan işyerlerindeki son kümülatif gelir vergisi matrahı bildirilmeli ve bordrolar buna göre düzenlenmelidir.

Aksi taktirde, çalışanın ödeyeceği vergi tutarı daha düşük vergi oranları ile hesaplanacak ve çalışan adına eksik vergi bildiriminde bulunmuş olacaktır. Bunun sonucunda ise, ilgili vergi dairesi işverene değil işçiye rücu edecek ve eksik hesaplanan gelir vergisi tutarının ödenmesini talep edebilecektir.

Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Aynı ay içerisinde farklı vergi dilimlerine giren çalışanın gelir vergisi nasıl hesaplanır?

Daha anlaşılır olması adına bir örnekle açıklayalım: Bir çalışanın 2025 senesi Mart ayı için kümülatif gelir vergisi rakamının 140.000 TL, Nisan ayı için ise vergi matrahının 50.000 TL, kümülatif gelir vergisi rakamının da 190.000 TL olduğunu varsayalım. 2025 senesi için 158.000 TL’ye kadar olan kazançlar %15 oran üzerinden, 158.000 TL ile 330.000 TL arasındaki kazançlar ise %20 oran üzerinden vergilendirilmektedir.

Bu çerçevede, vergi diliminin değiştiği Nisan ayı için o ay vergiye tabi olacak 50.000 TL tutarındaki matrahın 18.000 TL’si (158.000 TL -140.000 TL = 18.000 TL) %15 vergi oranı üzerinden; geriye kalan 32.000 TL ise (50.000 TL- 18.000 TL= 32.000 TL) %20 vergi oranı üzerinden hesaplanacaktır. Dolayısıyla, hesaplama şu şekilde yapılacaktır:

18.000 TL x %15 = 2.700 TL
32.000 TL x %20 = 6.400 TL
Ödenecek toplam vergi: 2.700 TL + 6.400 TL – 3.315,66 TL (AÜ indirimi) = 5.784,34 TL

Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Yemek ve yol ödemelerinin vergi istisnaları nasıl hesaplanır?

Yemek ve yol yardımı ödemelerinin fiili çalışılan güne göre hesaplanması doğru olacaktır. Diğer bir deyişle; hafta tatili, resmi tatil, yıllık izin, ücretsiz izin gibi fiili çalışma olmayan günler için yol ve yemek ödemesi yapılmaz. Ancak, işveren bu günler için dahi yol veya yol başlığı altında bir ödeme yapıyor ise, SGK ve vergi istisnalarının mutlaka fiili çalışma gününe göre hesaplanması gerekir, çünkü anılan istisnalar sadece fiilen çalışılan günler için dikkate alınmakta ve tatil, izin vs. günler için istisna tutarı işletilmemektedir.

Bunun yanı sıra, günlük yemek ve yol istisnaları hesaplanırken bir ay içerisinde en fazla 26 fiili çalışma günü esas alınmalıdır. Örneğin, günlük 158 TL bir yemek ödeme tutarı belirlendi ise, tam çalışması bulunan bir çalışan için ay sonundaki toplam tutar en fazla 158 TL x 26 gün = 4.108 TL şeklinde bordrolaştırılmalıdır; 158 TL x 30 = 4.740 TL biçiminde bir istisna hesaplaması yanlış olacaktır.

İstisnalar bakımından; yemek yardımında 2025 yılı için günlük 158 TL SGK istisnası, 240 TL ise gelir ve damga vergisi istisnası olarak uygulanmaktadır. Yemek uygulamasında istisna kuralları yemek kartı, yemek kartının türü ve nakit yapılma bakımından farklılıklar göstermektedir (detaylar aşağıda bir sonraki soruda açıklanmıştır). Yemek yardımı kaleminin gelir ve damga vergisi istisna hesaplamasında ödemenin kart veya nakit olup olmadığının bir önemi yoktur.

Yol yardımında ise; sadece ayni olarak, yani kart vb. benzeri bir aracı ödeme aygıtı vasıtasıyla yapılan ödemelerin tamamı SGK priminden muaf tutulurken, nakit yapılan ödemelerin tamamı SGK prime tabi tutulur ve matraha dahil edilir. Diğer yandan, gelir vergisi istisnası her sene belirlenen farklı tutarlar üzerinden uygulanmaktadır (2025 senesi için günlük 126 TL). Yol yardımı tutar veya nakit-ayni fark etmekesizin her şartta damga vergisine tabidir.

Son olarak, her sene değişkenlik gösteren Yemek ve Yol Yardımı istisna tutar ve kurallarının detayları için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kart ve nakit yapılan yemek yardımı ödemeleri vergi matrahına dahil mi?

Kartla yapılan yemek ödemelerinde günlük 240 TL + KDV, nakit ödemelerde ise 240 TL’lik tutar hem gelir hem de damga vergisi matrahlarından istisna tutulur.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz.Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kasa tazminatı ödemeleri gelir vergisi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Öncelikle kasa tazminatı ödemesinin sadece SGK priminden istisna olduğunu, gelir vergisi ve damga vergisi matrahlarına ise dahil edildiğini ifade edelim. Ayrıca, mevzuatta doğrudan bir sınır belirlenmemiş olsa dahi kasa tazminatı için uygulamada kabul edilen tavan tutarı çıplak brüt asgari ücretin 1/5’idir. Dolayısıyla, aylık toplam bir kasa tazminatı tutarı tespit edilirken bu oranın aşılmamasına dikkat edilmelidir. Kasa tazminatı; banka personeli, muhasebe ve finans elemanı, kasiyer, mağaza müdürü, depo sorumlusu gibi mali sorumluluğu bulunan çalışanlara verilebilir.

Kasa tazminatı ödemelerinin fiili çalışılan güne göre hesaplanması doğru olacaktır. Diğer bir deyişle; hafta tatili, resmi tatil, yıllık izin, ücretsiz izin gibi fiili çalışma olmayan günler için kasa tazminatı ödemesi yapılmaz.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Evlenme doğum ve ölüm yardımları vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Gelir vergisi açısından; evlenme ve doğum yardımları çalışanın iki aylık temel brüt ücretine kadar istisna tutulmuş, bunun üzerinde anılan türde bir ödeme yapılması halinde bu tutarlar gelir vergisi matrahı kapsamında değerlendirilmiştir. Örneğin, 40.000 TL aylık brüt ücret alan bir çalışana 100.000 TL tutarında bir evlenme yardımı yapılmış olsun; anılan yardımın 80.000 TL’si gelir vergisi matrahına dahil edilmeyecek, yalnızca geriye kalan 20.000 TL üzerinden vergilendirme yapılacaktır. Ölüm yardımı ise her hangi bir sınır konmadan tamamen gelir vergisinden istisna tutulmuştur.

Son olarak, yukarıda sayılan üç ödeme türü için de damga vergisi hesaplanır, bir istisna söz konusu değildir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Aile ve çocuk yardımları vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Çocuk yardımı için her sene belirlenecek farklı tutarlarda ve yaş kriterlerine göre değişkenlik arz edecek şekilde tespit edilen tutarlar gelir vergisinden istisna tutulmuştur. Aile yardımı i̇çin bir gelir vergisi istisnası belirlenmemiştir.

Son olarak, gerek çocuk yardımı gerekse aile yardımı için damga vergisi hesaplanır, bir istisna söz konusu değildir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Huzur hakkı vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Gelir ve damga vergisi açısından; hem 4/a hem de 4/b’li çalışanlar için huzur hakkı ödemesi gelir vergisi ve damga vergisi matrahlarına dahil edilir, bir istisna söz konusu değildir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Ayni yardımlar vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Ayni yardımlarda gelir ve damga vergisi açısından ise bir istisna söz konusu değildir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Kreş yardımı vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

İşyerinde bir kreş olması durumunda buna ilişkin yapılan harcama kalemleri bordrolaştırılmaz. Ancak, kreş hizmetinin dışarıdan başka bir kurum ile anlaşarak verilmesi halinde, bu hizmete ilişkin ödemelerin yine SGK priminden tamamen istisna tutulurken, %50’sinin gelir vergisine dahil edilerek bordrolaştırılması gerekir.

Kreş yardımı nakit ödeme şeklinde yapılıyor ise her hangi bir istisna uygulanmadan bordroda doğrudan gösterilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Altın yardımı vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Altın yardımı nakit ödeme kapsamında değerlendirildiği için her hangi bir istisna uygulanmadan tamamı SGK primi ile gelir ve damga vergisine tabi olacak şekilde gösterilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Prim ve ikramiye vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Prim ve ikramiye ödemeleri için her hangi bir istisna uygulanmadan tamamı SGK primi ile gelir ve damga vergisine tabi olacak şekilde gösterilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Sendika aidati vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

Sendika aidatları için SGK ve damga vergisi bakımından bir istisna söz konusu değildir. Gelir vergisi açısından ise bunların tamamı istisna edilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Uçuş tazminatı vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

SGK ve damga vergisi bakımından bir istisna söz konusu değildir. Gelir vergisi açısından ise çalışanın aldığı brüt ücretin %70’ine kadarı istisna edilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Engellilik ve hastalık yardımları/tazminatları vergi bakımından nasıl bordrolaştırılır?

SGK ve damga vergisi bakımından bir istisna söz konusu değildir. Gelir vergisi açısından ise ödemelerin tamamı istisna edilir.

Detaylar için Sosyal Yardımlar Bordro Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Hangi özel sigortalar gelir vergisinden istisnadır?

1) İşveren veya çalışan tarafından yapılması farketmeksizin, (kimler yaptı?)

2) Gerek çalışanın kendisi, gerekse eşi veya çocukları için yapılanlar da dahil olmak üzere, (kimler için yapıldı?)

3) Bireysel Emeklilik Sigortası hariç olmak üzere tüm sigortalar, (sigorta türleri)

4) Sadece Hayat Sigortalarında yarısı; diğerlerinde tutarların tamamı olacak şekilde, (matrah şartı)

5) İlgili tutar çalışanın aldığı aylık brüt ücretin %15’ini aşmamak kaydıyla, (tutar kısıtlaması 1)

6) İlgili tutar bir sene içerisinde 12 aylık brüt asgari ücreti aşmamak kaydıyla; yani 2025 için 12 x 26.005,50 = 312.066 TL (tutar kısıtlaması 2);

Özel sigortalar gelir vergisinden istisna tutulur.

Detaylar için Özel Sigorta SGK-Vergi İstisna Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Çalışanın, kendisi için yaptığı sigortalar gelir vergisinden istisna mıdır?

Evet. Hem işverenin hem de çalışanın kendisinin, çalışanın eşi veya çocukları adına yaptığı özel sigortalar gelir vergisinden istisnadır. Ancak;

1) Bireysel Emeklilik Sigortasında istisna yoktur.

2) Hayat Sigortalarının yarısı istisna matrahına dahil edilir.

Detaylar için Özel Sigorta SGK-Vergi İstisna Kuralları Tablomuzu inceleyebilirsiniz. Ayrıca, Güncel Vergi Parametreleri Tablomuza burayı tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Çalışanın, eşi veya çocukları için yaptığı sigortalar gelir vergisinden istisna mıdır?

İşverenin, çalışan veya çalışanın eş-çocukları için yaptığı tüm sigortalar gelir vergisinden istisna mıdır?

Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.