Görev yeri değişikliği işçi için haklı fesih sebebi midir? Görevin değiştirilmesi halinde işçi istifa ederse kıdem tazminatı alabilir mi? Çalışma şartlarının ağırlaşması ne demektir ve kıdem tazminatı alınır mı? Çalışma şartlarının uygulanmaması halinde işçi haklı fesih yapabilir mi? Geçici görevlendirmeyi kabul eden işçi istifa ederse kıdem tazminatı alabilir mi? Çalışma koşullarını kabul etmeyen işçinin haklı fesih nasıl olur? Bu ve benzeri sorularla ilgili önemli Yargıtay kararlarını sizler için derledik, keyifli okumalar.
İşverenin çalışma koşullarını değiştirebilme hakkını saklı tutan (işe girişte işçi tarafından peşinen kabul edilen görev değişikliği, ücret düşürme, yer değişikliği vb. maddeleri) sözleşme hükümleri geçersizdir; İş Kanunu 22/1 maddesini geçersiz kılmaya yönelik bir durum olduğu için kabul edilemez. Çalışan haklı fesih yapabilir ve kıdem tazminatı alabilir.
- 9.HD.2016/23771 E. 2016/16977 K. 29.09.2016.
- 9.HD.2013/13487 E. 2015/8617 K. 02.03.2015.
Görev Yeri Değişikliği:
Görev yeri değişikliğinin ihtiyaca binaen yapılıp yapılmadığı araştırılmalı ve kıdem tazminatına buna göre karar verilmelidir.
- 9.HD.2010/1395 E. 2012/9918 K. 26.03.2012.
Görev yeri değişikliğinin ihtiyaçtan kaynaklanıyor olsa dahi işverenin yönetim hakkını objektif kullanıp kullanmadığı, çalışma şartları ve ihtiyaç bulunup bulunmadığı araştırılmalı ve kıdem tazminatına buna göre karar verilmelidir.
- 9.HD.2008/28014 E. 2010/14822 K. 27.05.2010.
- 22.HD.2013/21746 E. 2013/29824 K. 21.12.2013.
- 22.HD.2013/7027 E. 2013/10877 K. 14.05.2013.
- 9.HD.2017/23522 E. 2017/14401 K. 28.09.2017.
Görevini yapmayan ve uyarılara rağmen durumunda düzelme olmayan işçi, bu sebeplerle değiştirilen görev yerine gitmemiş ve işveren tarafından sözleşmesi feshedilmiştir. Çalışan kıdem ve ihbar tazminatı alamaz, işveren feshi haklıdır.
- 9.HD.2017/13044 E. 2019/18283 K. 16.10.2019.
Görev yeri değişikliği cezalandırma amacıyla kullanılmamalıdır, aksi halde işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2010/17754 E. 2012/25005 K. 28.06.2012.
- 9.HD.2010/5223 E. 2012/12368 K. 11.04.2012.
Sözleşmede sadece aynı il sınırlarında değişiklik yapılacağı düzenlenmişse başka ilde görevlendirme durumunda çalışma şartlarının ağırlaştığı kabul edilir; işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2010/4631 E. 2012/12258 K. 11.04.2012.
Kısa sürede iki ayrı yer değişikliği yapılması durumunda çalışma şartlarının ağırlaştığı kabul edilir; işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2017/5679 E. 2017/3829 K. 27.02.2017.
Sözleşmede “personel geçici veya daimi olarak işin değiştirilmesine şimdiden muvafakat eder” hükmü bulunsa dahi, eş ve eğitim gören çocuklarının bulunduğu şehirden başka bir şehirde görevlendirilmesi işçi aleyhine değişiklik kabul edilir; işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2012/10473 E. 2014/15663 K. 14.05.2014.
- 22.HD.2017/22057 E. 2019/10533 K. 14.05.2019.
Görev yeri değişikliği sözleşmeden kaynaklansa da mesafe, yol süresi, yol masrafı, vesait sayısı gibi hususların artışından kaynaklı iş şartlarında ağırlaşma varsa işçi aleyhine değişiklik olduğu kabul edilir; işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2014/8980 E. 2014/19155 K. 25.06.2014.
- 9.HD.2016/647 E. 2019/5645 K. 13.03.2019.
- 9.HD.2017/18851 E. 2017/4861 K. 27.03.2017.
- 7.HD.2013/10968 E. 2013/16955 K. 21.10.2013.
- 7.HD.2013/14464 E. 2013/23408 K. 26.12.2013.
Görev yeri değişikliği sözleşmeden kaynaklansa da iş şartlarında ağırlaşma olması halinde işçi buna karşı koyabilir; ancak bu defa işveren geçerli nedenlerle fesih hakkını kullanıp (nakil yetkisi kötüye kullanılmamak şartıyla) sözleşmeyi feshedebilir; işçi kıdem tazminatı alır.
- 22.HD.2017/28460 E. 2020/4859 K. 11.03.2020.
- 22.HD.2014/13786 E. 2014/15858 K. 04.06.2014.
- 22.HD.2014/13208 E. 2015/21765 K. 23.06.2015.
Deneyimli eleman ihtiyacı objektif neden kabul edildiğinden işçi yeni işyerine gitmemekle işçinin haksız feshi (veya işverenin haklı feshi) söz konusudur, kıdem tazminatı alınmaz.
- 7.HD.2013/27687 E. 2014/7302 K. 02.04.2014.
İşçinin başka bir işçinin eşiyle yaşadığı ilişki sebebiyle görev yerinin değiştirilmesi objektif neden kabul edildiğinden işyerine gitmemekle işçinin haksız feshi (veya işverenin haklı feshi) söz konusudur, kıdem tazminatı alınmaz.
- 7.HD.2013/3585 E. 2013/10518 K. 05.06.2013.
Mağaza denetimini engellemesi sebebiyle görev yerinin değiştirilmesi objektif neden kabul edildiğinden işyerine gitmemekle işçinin haksız feshi (veya işverenin haklı feshi) söz konusudur, kıdem tazminatı alınmaz.
- 7.HD.2013/4849 E. 2013/11150 K. 13.06.2013.
Sözleşme şartlarına uygun yapılan, ücret ve unvanda değişikliğe sebep olmayan görev yeri değişikliğinde işyerine gitmemekle işçinin haksız feshi (veya işverenin haklı feshi) söz konusudur, kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2006/17836 E. 2007/1868 K. 05.02.2007.
Semtler veya ilçeler arası işyerinin taşınması veya işçinin tayini olduğunda çalışma koşullarının ağırlaşması söz konusu ise işçi aleyhine değişiklik olduğu kabul edilir; işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/30513 E. 2008/30759 K. 12.11.2008.
- 9.HD.2012/6018 E. 2014/12164 K. 10.04.2014.
- 9.HD.2017/18476 E. 2020/15734 K. 11.11.2020.
Semtler veya ilçeler arası işyerinin taşınması halinde servis uygulamasının devam etmesi ile çalışma koşulları ağırlaşmamış ise esaslı değişiklik yoktur; işçi feshi haksız olur ve kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2010/50635 E. 2010/41150 K. 28.12.2010.
Yeni işyerinde başlaması gerektiği işçiye usulüne göre tebliğ edilmezse işveren feshi haksızdır (veya işçi feshi haklıdır); kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2010/7911 E. 2012/15346 K. 02.05.2012.
Görev değişikliğini kabul etmeyen işçiyi eski işyerine haklı sebep olmadan almamak haksız işveren feshidir; kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/16050 E. 2008/9181 K. 18.04.2008.
İş şartlarının aleyhe değiştirilmesini kabul etmeyip işe gitmeyen işçi sözleşmeyi eylemli ve haklı feshetmiştir; kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2006/14497 E. 2006/33643 K. 21.12.2006.
- 9.HD.2006/3274 E. 2006/24586 K. 25.09.2006.
Görev Değişikliği:
Görev değişikliği yapılan işçi, bu görevde çalışmaya devam ederek dava açmış ve işverence yapılan değişikliğin iptalini talep etmiştir. Oysa İş Hukuku kapsamında işçinin değişikliği kabul etmeyerek sözleşmeyi feshedebilme hakkı düzenlenmiştir, işvereni işlem yapmaya zorlayacak şekilde bir mahkeme kararı verilemez. Görev değişikliği işverenin yönetim hakkı kapsamındadır, iptali istenemez; sadece buna karşı İş Hukukundaki haklar kullanılabilir.
- 7.HD.2013/18510 E. 2014/1337 K. 30.01.2014.
İzindeyken yapılan görev değişikliğinin işçi tarafından imzalanması yeni işin kapsamı bilinmediğinden bağlayıcı değildir.
- 9.HD.2008/41012 E. 2010/30129 K. 21.10.2010.
Onayı olmadan işyeri ve görevi değiştirilen işçi feshi haklı olur ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2009/44439 E. 2012/4938 K. 20.02.2012.
İşveren, faaliyetlerin sonlanması sebebiyle işyerini kapatmış ve işçiye başka işyerinde çalışmayı teklif etmiş, işçi de bunu kabul etmeyerek istifa etmiştir. Somut olayda, işveren işçiye yazılı bir teklifte bulunulup onayını istememiştir. Bundan bağımsız olarak, olayda işçinin çalışma koşullarının değişikliğine dayanarak haklı fesih yapması değil, işveren tarafından faaliyetlerin sonlanması sebebiyle fesih söz konusudur. Yürütülen mevcut faaliyetin bitimi işverene haklı fesih imkanı tanımaz. Bu bağlamda, işverenin haksız feshinden söz edileceğinden, işçi hem ihbar hem de kıdem tazminatına hak kazanır.
- 22.HD.2017/26951 E. 2020/6198 K. 09.06.2020.
Gerektiği hallerde iş şartlarının ağırlaştırılma durumu işyeri mahallinde keşif yapılarak araştırılmalıdır.
- 9.HD.2009/40871 E. 2012/2811 K. 01.02.2012.
- 9.HD.2017/4131 E. 2017/5740 K. 03.04.2017.
Görev tanımına ek olarak verilen her görev hafif de olsa ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2015/13375 E. 2017/15659 K. 12.10.2017.
Araç şoförü olarak çalışan işçi rızası alınmadan temizlik işlerine verilmiştir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2006/2390 E. 2006/21317 K. 11.09.2006.
İşe iade sonrası şoför olmasına rağmen taş ocağı işine verilen işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2010/17946 E. 2012/24860 K. 28.06.2012.
İmalat bölümüne verilen aşçı esaslı değişiklik sebebiyle işe gitmeyerek haklı fesih yapmıştır, kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2006/5474 E. 2006/27183 K. 16.10.2006.
Temizlik ihalesi ile alınsa da büro işçisi olarak çalıştırılan işçi sonradan temizlik işine verilmiştir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2015/764 E. 2016/7457 K. 10.03.2015.
İşveren, çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapılması durumunu işçiye yazılı olmadan bildirmiş ve işçi bunu yazılı şekilde onaylamadan çalışmayı 1,5 sene boyunca sürdürmüş, ardından işçi haklı fesih yapmıştır. Kanuna aykırı yapılan (işçiye yazılı bildirilmesi, işçinin yazılı onayının alınması vb.) esaslı değişiklikler sürekli hale geldiğinden 6 iş günlük hak düşürücü sürenin geçerliliğinden söz edilemez; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2017/18696 E. 2020/15782 K. 11.11.2020.
(hemen yukarıdaki karara aksi yöndeki şu kararlar artık terk edilmiştir):
*(22.HD.2017/21739 E. 2019/9068 K. 18.04.2019: “Değişikliği 6 gün içinde kabul etmemesine rağmen 3 yıl çalışmayı sürdürmekle işçi görev değişikliğini kabul etmiş sayılır, sonradan yaptığı fesih haksızdır“) (terkedildi);
*(22.HD.2014/11287 E. 2015/20545 K. 15.06.2015: “Değişikliği 6 gün içinde kabul etmemesine rağmen 4 ay çalışmayı sürdürmekle işçi görev değişikliğini kabul etmiş sayılır, sonradan yaptığı fesih haksızdır“) (terkedildi);
* (22.HD.2012/3251 E. 2012/8223 K. 20.04.2012: “Değişikliği 6 gün içinde kabul etmemesine rağmen 1 ay çalışmayı sürdürmekle işçi görev değişikliğini kabul etmiş sayılır, sonradan yaptığı fesih haksızdır”) (terkedildi).
Çalışan yapılan görev değişikliğini kabul etmeyip itiraz etmiş ancak çalışmasını sürdürmüştür. Böyle bir itiraz durumunda çalışanın eski görevine iadesini beklediğini de kabulle 6 iş günlük hak düşürücü süre aranmaz; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 7.HD.2015/12575 E. 2016/10475 K. 10.05.2016.
Görev değişikliğini kabul edip şartların ağırlaşması nedeniyle sonradan istifa eden işçinin feshi haksızdır, kıdem tazminatı alınmaz.
- 22.HD.2014/12147 E. 2015/20515 K. 15.06.2015.
Müdür olarak görev yaparken görevinden alınan çalışan mahkeme kararıyla işine iade edilmiştir. Ardından çalışan, ücreti aynı kalmak kaydıyla işveren tarafından müdür yardımcısı olarak görevlendirilmiş, ancak iş şartlarında aleyhe değişiklik olduğunu öne sürerek istifa etmiştir. Mahkeme kararı uygulandığından işçi feshi haklı değildir, kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2012/15109 E. 2014/18879 K. 11.06.2013.
Çalışma Şartlarının Ağırlaştırılması:
Haftada 5 gün çalışılan işyerinde çalışma günlerini 6 güne çıkarma iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2015/1037 E. 2016/10753 K. 28.04.2016.
Pazar günleri nöbet tutulmasını istemek iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2010/12283 E. 2012/18948 K. 30.05.2012.
8 saatlik 3 vardiyadan 12 saatlik 2 vardiyaya geçmek iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işverenin kabul etmeyen işçiyi işten çıkarması haksızdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2008/33564 E. 2010/11515 K. 20.04.2010.
Çalışma saatini yarım saat uzatmak iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işverenin kabul etmeyen işçiyi işten çıkarması haksızdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/13323 E. 2008/5630 K. 21.03.2008.
Çalışma saatlerinin değiştirilmesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır (veya işveren feshi haksızdır) ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2016/21829 E. 2019/19638 K. 22.10.2019.
- 22.HD.2012/3250 E. 2012/8222 K. 20.04.2012.
Çalışma saatlerinin haftalık 45 saati aşmamak kaydıyla değiştirilmesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğinde değildir; işçi feshi haksızdır ve kıdem tazminatı alınmaz (yukarıdaki iki kararın tersi yönde karar verilmiştir).
- 22.HD.2017/19761 E. 2019/2207 K. 04.02.2019.
Gündüz çalışan işçinin gece vardiyasına alınması iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/40842 E. 2009/9249 K. 02.04.2009.
İşçinin sürekli aynı vardiyada çalıştırılması ve vardiyasının değiştirilmemesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2012/26182 E. 2013/19137 K. 17.09.2013.
Tuvalet yasağı konması iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2013/9808 E. 2015/7745 K. 23.02.2015.
Temizlik işi yanında çay işi de verilmesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işverenin kabul etmeyen işçiyi işten çıkarması haksızdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2007/17219 E. 2008/10433 K. 28.04.2008.
İşçinin oda temizliğinden alınarak daha ağır değerlendirilen mutfak ve yemekhane temizliği işine verilmesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2008/29539 E. 2008/35452 K. 16.12.2008.
İşçinin hastanenin 4.katından 1.katına temizlik işi için verilmesi iş şartlarında ağırlaşma niteliğinde değildir; işçi feshi haksızdır ve kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2016/7167 E. 2019/17349 K. 03.10.2019.
Servisin kaldırılması iş şartlarında ağırlaşma niteliğindedir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2012/2861 E. 2014/7215 K. 05.03.2014.
Tır şoförünün araç ve güzergah değişikliği işverenin yönetim hakkı kapsamındadır ve iş şartlarında ağırlaşma niteliğinde değildir; işçi feshi haksızdır ve kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2010/17724 E. 2012/25324 K. 02.07.2012.
Kendisine iş şartlarının ağırlaştırılması yönünde yeni sözleşme teklif edilen ancak bunu imzalamayan işçi feshinde haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2006/16083 E. 2006/34507 K. 25.12.2006.
Kendisine “alacağımız kalmadı” şeklinde belge imzalatılarak işten ayrılması istenen ancak bunu imzalamayan işçinin, işveren tarafından haksız olarak işten çıkarıldığını kabulle; kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılır.
- 9.HD.2010/35496 E. 2012/23009 K. 14.06.2012.
Kendisine mahiyeti bilinmeyen belgeyi imzalaması teklif edilen ancak bunu imzalamayan işçi feshinde haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/17445 E. 2008/11047 K. 02.05.2008.
Kendisine çalışma şartları ve ücrete dair aleyhine maddeler eklenerek yeni sözleşme teklif edildiğini iddia eden işçi yeni sözleşme içeriğinin kabul edilebilir olmadığını ve çalışma şartlarının ağırlaştığını öne sürerek istifa etmiştir. İşveren bu yönde düzenleme yapılmasının düşünüldüğünü ancak vazgeçildiğini beyan etmiş; tanıklar da işçinin sözleşmeyi imzalamadığını ifade etmiştir. İşçinin haklı fesih gerekçesi kabul edilmemiş ve kıdem tazminatına hükmedilmemiştir (yukarıda verilen kararların tersi yönde karar verilmiştir).
- 22.HD.2013/5909 E. 2014/4919 K. 06.03.2014.
Çalışma Şartlarının Uygulanmaması:
Öğlen dinlenme saatinin kısıtlanmaya çalışılması, fazla saatlerle çalışılmasının istenmesinde işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 7.HD.2013/6621 E. 2013/13878 K. 05.09.2013.
Çalışma süresinin 6 aydan 1,5 aya indirilmesinde işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 7.HD.2014/14193 E. 2014/17800 K. 22.09.2014.
Cuma namazına gidilmesi işyeri uygulaması haline geldiğinden değiştirilmesi işçiye haklı fesih hakkı verir ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2009/13474 E. 2011/23572 K. 12.07.2011.
İşyerinde kreş açılması zorunluluğu bakımından işçi sayısı yeterli ise ancak kreş açılmamışsa işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2015/17148 E. 2017/18828 K. 22.11.2017.
Geçici Görevlendirme:
Uygun derecede kısa süreyle işçiyi geçici görevlendirmek işverenin yönetim hakkı kapsamındadır; işçi feshi haksızdır ve kıdem tazminatı alınmaz.
- 22.HD.2016/3156 E. 2019/1550 K. 22.01.2019.
- 22.HD.2017/16710 E. 2017/10250 K. 27.04.2017.
Gözetme Borcu:
Süt izni döneminde işveren işçiyi geçici görevlendirme ile süt iznini kullanmaya uygun olmayan bir yerde (2 saat mesafede bulunan başka şubede 40 gün süreyle) geçici olarak görevlendirmiştir; işçi feshi haklıdır ve kıdem tazminatı alınır.
- 22.HD.2017/10166 E. 2020/8063 K. 29.06.2020.
Değişiklik Kabul Edilirse:
Değişikliği yazılı olarak kabul eden işçi görev ve ücret değişikliği gerekçesiyle istifa ederse veya yeni görev yerine gitmezse, işçinin haksız feshi (veya işverenin haklı feshi) söz konusudur ve kıdem tazminatı alınmaz.
- 9.HD.2021/1822 E. 2021/5973 K. 10.03.2021.
- 22.HD.2017/7066 E. 2017/8969 K. 18.04.2017.
Yazılı kabul edilmeyen değişiklik işçiyi bağlamaz ve örtülü kabul (ücreti almaya devam etmesi, çalışmayı sürdürmesi gibi durumlarda) söz konusu olamaz; işçinin haklı feshi (veya işverenin haksız feshi) vardır ve kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2007/10527 E. 2008/1599 K. 21.02.2008.
- 9.HD.2008/28002 E. 2010/14742 K. 25.05.2010.
Değişiklik Kabul Edilmezse:
Görev değişikliğini kabul etmeyen işçi eski işyerine devam eder ve işveren işyerine almazsa veya eski görevinde çalıştırılmazsa işveren feshi haksızdır, kıdem tazminatı alınır.
- 9.HD.2009/30580 E. 2009/34765 K. 14.12.2009.
- 9.HD.2007/21821 E. 2008/13065 K. 30.05.2008.
Kaynaklar:
- www.yargitay.gov.tr
- BETİN, Selma; OCAK, Uğur. “İşçilik Alacakları”, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.
