Ücretsiz yol izni, yıllık ücretli izin ile birlikte çerçevesi doğrudan İş Kanunu’nda düzenlenmiş bir hak olmasına karşın, uygulamada çoğu zaman farkına dahi varılmadan hatalı ve eksik şekilde pratiğe döküldüğünü görebiliyoruz. Yazarımız Murat Delip konuyu tüm detayları ile ele aldı, keyifli okumalar.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 53 ila 61. maddeleri, yıllık ücretli izin hakkını düzenlemektedir. İşçinin, en az bir yıl kıdeminin olması halinde, Kanun’un 53. maddesinde belirtilen süreler uyarınca yıllık ücretli izin kullandırılması gerekir.
Yıllık izin sürelerinin kanunla belirlenmesindeki amaç, işçinin dinlenme hakkının korunmasıdır. Bu kapsamda, yıllık izne ek olarak işçinin talebi halinde ücretsiz yol izni hakkı da tanınmıştır.
Ücretsiz yol izni sayesinde işçi, yıllık izin süresinden kayıp yaşamadan, izne gidip-dönmesi için geçen süreyi de yol izni olarak kullanabilmektedir. Bu uygulama ile, işçinin dinlenme hakkının tam anlamıyla kullanması amaçlanmıştır.
Çalışanların, yıllık izinlerini işyerinin bulunduğu yer dışında, örneğin memleketlerinde veya farklı şehirlerde geçirmek isteyebilirler. Bu durumda, yolda geçen sürelerin yıllık izin süresinden düşülüp düşülmemesi konusunda tereddütler yaşanabilmektedir.
Bu yazımızda ücretsiz yol iznine ait sorulara cevap vermiş olacağız.
Ücretsiz Yol İzni Verilmesi Zorunlu mu?
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 56. Maddesinde “Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.” Hükmü yer alır. Bu nedenle şartların sağlanması halinde işverenin, toplam dört güne kadar ücretsiz yol izni vermesi yasal zorunluluktur.
Ücretsiz Yol İznini Her İşçi Talep Edebilir mi?
İşveren belli şartları taşıyan işçilere yol iznini vermesi zorunlu iken, bu şartları sağlamayan işçilere, işveren yönetim hakkı kapsamında isterse yol izni kullandırabilir.
Kanunun 56. Maddesinde belli şartlar sayılmıştır. Bu şartlar;
- İşçinin talep etmesi
- Yıllık iznin işyerinin bulunduğu yerden başka bir yerde geçirilecek olması
- İşyerinin bulunduğu yerden başka yerde yıllık izin geçireceğini belgelemesi
İşçi bu şartlar sağlıyor ise ücretsiz yol izni kullanabilir. Aksi durumda işverenin onayını alması gerekir.
Ücretsiz Yol İzni Süresi Ne Kadar?
Ücretsiz yol izni toplam dört güne kadar kullanılabilir. ….dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır… Kanun metninden de anlaşılacağı üzere işçinin talep edebileceği toplam yol izni dört gündür. İşçinin dört günden daha fazla yol izni talebi varsa işverenin onayı ile kullanılabilir.
Yıllık Ücretli İznin Her Kullanıldığında Yol İzni Talep Edilebilir mi?
Ücretsiz yol izni yıl içerisinde dört güne kadar kullanılabilir. İşçi bu hakkını tek seferde kullanabildiği gibi parçalayarak da kullanabilir. Burada işçinin her ücretsiz yol izni talep ettiğinde şartları sağlaması yeterli.
Ücretsiz Yol İzni Kullanılmadığı Zaman Devreder mi?
Ücretsiz yol izni yıllık ücretli izne bağlı bir izin türüdür. İşçinin yıllık izne çıkması ve şartları sağlaması halinde kullanılabilir. İşçinin yıllık izin kullanmaksızın ücretsiz yol izni istemesi durumu, işverenin yönetim hakkı kapsamına girer. İşverenin kabul etme zorunluluğu bulunmaz. İşçinin yol iznini talep etmemesi durumunda da işveren zorla yol izni veremez. Bu nedenle ücretsiz yol izni, bir sonraki yıla devretmez ve ücret karşılığı talep edilemez.
Ücretsiz Yol İzni Nasıl Talep Edilmelidir?
İşçi öncelikle yol izni talep edebilmesi için yıllık izin talebi oluşturmalı, izin talebinde ücretsiz yol izni talep ettiği belirtmelidir. İşveren yıllık izin kullanımına onay vermesinin öncesinde veya sonrasında yol iznine ait kanıtlayıcı belgeleri işverene sunmalıdır.
Kanıtlayıcı belgeler neler olabilir?
- Rezervasyon
- Yol ve Otel vb. Ödemeler olabilir.
Ücretsiz Yol İzni Her Yıllık İzin Kullanımında 4 Gün Olarak Talep Edilebilir mi?
Ücretsiz yol izni 4857 sayılı kanunda yıl içerisinde dört güne kadar kullanılabileceği düzenlenmiştir. İşçi yıllık iznini tek seferde kullanabildiği gibi, bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölümler halinde de kullanabilir. İşçinin yıllık iznini bölümler halinde kullanması durumunda her bir bölüm için 4 güne kadar izin talep edilemez. Toplam yıl içerisinde 4 güne kadar kullanılabilir.
Ücretsiz Yol İzni İçin İşyerinde Belli Bir Süre Çalışmak Gerekiyor mu?
Ücretsiz yol izni yıllık izne bağlı bir izin türü olduğunu yukarıda belirtmiştik. Dolayısıyla işçinin yol izni talebi olması için yıllık izin hakkının bulunması gerekir. İş Kanunu’nda işçilerin yıllık izin kullanabilmesi için en az bir yıllık kıdeminin bulunması şart koşulmuştur. Dolayısı ile yeni işe giren çalışanlar için bir yıllık kıdemin bulunması, mevcut çalışanlar için de yıllık izin hakkının bulunması gerekir.
Ücretsiz Yol İzni Talebim Reddedildi Haklı Nedenle Fesih Yapabilir miyim?
İşçinin İş Kanunu’nun 24. Maddesine istinaden haklı nedenle fesih yolu her zaman açıktır. İşverenin yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde işçi haklı nedenle fesih yoluna gidebilir. İşçinin haklı nedenle fesih yoluna gidebilmesi için durumun varlığı gerekir. Yani işçi hayali olarak ortaya koyduğu iddia ile fesih yoluna gitmesi halinde ispat yükü kendinde olan durumları ispatlaması gerekir. Bu durumu ispatlayamaması veya işverenin ispat etmesi gereken durumları ispatı halinde de feshin haklı nedenle yapıldığı kabul edilmeyecektir.
Bu nedenle işçinin öncelikle ücretsiz yol izni hakkı olup olmadığı, izin için gerekli şartları sağlayıp sağlamadığını kontrol etmelidir. İşçi ücretsiz yol izni hakkı bulunur ve şartlar sağlaması durumunda işverenden yol iznini talep etmelidir.
İşveren de işçiye tanınan bu hakkı kabul etmek zorundadır. Ancak burada şuna da dikkat etmek gerekir. İşçinin yol izni talep edebilmesi için yıllık izin hakkının bulunması ve işverenin istenilen tarihte veya başka bir tarih aralığında izni onaylaması gerekir.
Şartların sağlanması durumunda işçinin talebine rağmen işveren ücretsiz yol izni vermiyorsa kanaatimce haklı nedenle fesih yoluna gidilebilir.
Ücretsiz Yol İzni Alınması Durumunda İşverenler Nasıl Hareket Etmeli?
Öncelikli olarak işverenler işçinin yol izni talep ettiğine dair kanıtlayıcı belge almalıdır. Bu belge hem işçinin kanıtlaması gereken (işyerinden başka bir yerde yıllık izni geçireceğine dair) belgeleri hem de talep dilekçesini içermelidir.
İşçinin talep ettiği yol izni kadar eksik gün gösterileceği için bu belgeler aynı zamanda 5510 sayılı kanun açısından önem arz eder. Özlük dosyasında saklanması işveren yararına olacaktır.
Bordro tarafında ise eksik gün, işçinin talep ettiği yol izni kadar veya başka eksik günler varsa toplamı, eksik gün nedeni ise 20- Ücretsiz Yol İzni, başka bir eksik gün varsa 12 Birden fazla olarak belirtilmelidir.
Bu süre kıdem süresinden sayılmaz, aynı şekilde ücretsiz yol izni süresi için ücret ödemesi yapılmaz. Ücretsiz yol izni süresi yıllık izin ve diğer mazeret izinlerinde düşülmemesi gerekir.
Sonuç: Ücretsiz yol izni uygulaması, işçinin dinlenme hakkının korunması yönünde getirilen önemli bir düzenlemedir. Bu nedenle hem işçilerin hem de işverenlerin ilgili mevzuat hükümlerini doğru yorumlaması ve uygulaması gerekir. Aksi durumda işveren ve işçi açısından mağduriyetler ortaya çıkabilmektedir.
Önemli Not: kanunlargibi.com’daki tüm yazılı, işitsel ve görsel içeriklerin ilgili yasalar kapsamında her türlü hakkı saklıdır; izinsiz kullanılamaz ve çoğaltılamaz. Akademik çalışma ve bilgilendirme amacıyla referans veya bağlantı verilmek suretiyle kullanılabilir.
